To były pierwsze wolne wybory samorządowe. Zmieniło się wszystko

30 lat temu, 27 maja 1990 w wyborach do Rady Miasta i Gminy Kartuzy 27 spośród 32 radnych wybrano z listy Komitetu Obywatelskiego "Solidarność". Niedługo później wybrano pierwszego niekomunistycznego burmistrza. Zaczęło się kreowanie nowej rzeczywistości i działalność samorządu. 

Jak czytamy w Dziejach Kartuz, w lutym 1990 roku ówczesna Rada Narodowa Miasta i Gminy debatowała nad przywróceniem wszystkich dawnych nazw ulic w mieście, zgodnie z historycznymi i lokalnymi uwarunkowaniami. Odnosiło się to m.in. do ulic Prokowskiej, Zamkowej, Kościerskiej, czy przywrócenia nazwy ul. gen. J. Hallera, w miejsce ul. Mariana Buczka. Wówczas jednak uchwała w tej sprawie nie weszła w życie. Nazwy ulic zmieniła dopiero nowa Rada Miasta I kadencji wybrana 27 maja 1990 roku. 

Zdobyli Radę Miejską

A zaczęło się już w marcu 1990 roku. Zawiązał się wówczas sojusz wyborczy w skład którego weszły: Komitet Obywatelski, Porozumienie Komisji Zakładowych NSZZ "Solidarność" oraz "Solidarność" Rolników Indywidualnych. 

(...) W pierwszych po wojnie wolnych wyborach samorządowych Komitet Obywatelski "Solidarność" i NSZZ "Solidarność" zdobyły 87,5 proc. miejsc w Radzie Miasta i Gminy Kartuzy (...).¹

(...) W skład ówczesnej Rady Miejskiej weszli: Zbigniew Adamowski (Kartuzy), Ryszard Blok (Ręboszewo), Henryk Brylowski (Kiełpino), Jerzy Brylowski (Kartuzy), Zbigniew Cierocki (Głusino), Michał Cieszyński (Kartuzy), Franciszek Cirocki (Kartuzy), Edward Czarnowski (Kartuzy), Tadeusz Dawidowski (Prokowo), Edmund Dunst (Kartuzy), Stefan Dzionk (Grzybno), Mieczysław Gołuński (Kartuzy), Zbigniew Grzenkowicz (Kartuzy), Hubert Hirsz (Mezowo), Wojciech Jaworowski (Kartuzy), Zofia Knut (Kartuzy), Edmund Kotłowski (Mirachowo), Maria Kowalewska-Koska (Kartuzy), Andrzej Kruszyński (Borowo), Władysław Lewków (Kartuzy, Stanisław Młyński (Kartuzy), Jerzy Nowak (Łapalice), Tadeusz Ostanek (Kartuzy), Elżbieta Raczyńska (Kartuzy), Halina Regulska-Nowak (Kartuzy), Dariusz Rychert (Kiełpino), Brunon Szuttenberg (Staniszewo), Franciszek Szwaba (Sianowska Huta) (...).² 

Pierwsza sesja nowej Rady odbyła się 4 czerwca i miała bardzo uroczysty charakter. Jej przewodniczącym został Andrzej Kruszyński. Tak brzmiał fragment wystąpienie delegata Pełnomocnika Rządu do Spraw Reformy Samorządu Terytorialnego:

Przywrócić stolicę

(...) Rada została wybrana po raz pierwszy w demokratycznych wyborach i rozpoczyna się odtąd całkowita zmiana ustroju naszego państwa, proces powrotu do samorządności (...). Będzie to początek powrotu do normalności (...) ³

Jak czytamy w "Dziejach Kartuz" jedną z pierwszych i priorytetowych dla ówczesnej Rady Miejskiej w Kartuzach było przywrócenie Kartuzom statusu miasta powiatowego. Zabiegano więc o ustanowienie w mieście siedziby rządowej administracji. 

W czerwcu nowa kartuska Rada Miejska dokonała wyboru burmistrza. Kandydatów było dwóch: Stanisław Lemańczyk i Mieczysław Grzegorz Gołuński. Najwięcej głosów (22 spośród 29) uzyskał Mieczysław Gołuński.

Niekomunistyczny burmistrz

Jak pisał w swojej publikacji na temat historii Kartuz Norbert Maczulis, Gołuński był "pierwszym niekomunistycznym burmistrzem Miasta i Gminy Kartuzy po okresie nowych reform w Polsce (...):

(...) Władzę przejął od Naczelnika Miasta i Gminy T. Kleina. W 1991 r. wskutek połączenia reformy samorządowej utworzony został urząd burmistrza gminy Kartuzy (...). ⁴

Podczas przekazania władzy nowo wybranemu burmistrzowi, ustępujący naczelnik miasta poinformował radnych o piśmie prezydenta RP, w sprawie "przyznania Kartuzom nagrody 80 mln zł za zdobycie tytułu Mistrz Gospodarności w roku 1989". 

W czerwcu 1990 zaczęła też działać Komisja Inwentaryzacyjna, która miała uporządkować sprawy własnościowe oraz ustalić, które składniki majątku państwowego powinny stać się własnością gminy. 

Więcej na ten temat w zbiorach Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Kartuzach.