fot.nadesłane
Wirusowe zapalenie wątroby jest chorobą zakaźną, powodowaną przez wirusa HCV. Wirus ten został zidentyfikowany stosunkowo niedawno, bo dopiero w 1989 r. W większości przypadków zakażenie przebiega bez objawów, a może prowadzić do poważnych konsekwencji i groźnych dla życia powikłań.
Według różnych szacunków ocenia się, że na całym świecie może być zakażonych nawet 170 milionów ludzi, a w Polsce 700 tysięcy, wielu z nich nie jest świadomych zakażenia. Nie istnieje szczepionka, chroniąca przed zachorowaniem. Gwałtowny postęp metod leczenia, który dokonał się w ciągu ostatnich kilku lat, pozwala na trwałe usunięcie wirusa z organizmu u większości chorych. W związku z tym niezmiernie ważne są badania przesiewowe mające na celu identyfikację osób zakażonych.
Główną drogą przenoszenia zakażenia jest transmisja krwiopochodna. Na uwagę zasługuje fakt, że wirus ma duży potencjał zakaźności, w jednej kropli krwi (ok 1ml) osoby chorej może zawierać się średnio 1-2 mln kopii wirusa HCV-RNA, a za dawkę zakażającą uważa się już 100 cząsteczek HCV. Z tego powodu przed rokiem 1990 dość często dochodziło do zakażeń w placówkach ochrony zdrowia, zwłaszcza podczas wykonywania procedur z przerwaniem ciągłości skóry. Narażone były również osoby, które przed rokiem 1992 miały przetaczaną krew.
Obecnie wskutek wprowadzenia odpowiednich procedur polegających na starannej selekcji i badaniom krwiodawców oraz na powszechnym stosowaniu jednorazowego sprzętu, a także właściwej i starannej sterylizacji sprzętu wielorazowego, zakażenia związane ze służbą zdrowia zdarzają się sporadycznie, a związane z transfuzją krwi są niemal niemożliwe (1/130 tyś przetoczeń). Na podobnej drodze może dochodzić do transmisji w trakcie zabiegów w salonach fryzjerskich, kosmetycznych, salonach tatuażu i odnowy biologicznej. Ponadto do zakażenia może dojść na drodze kontaktów seksualnych oraz okołoporodowo.
W związku z tym wyróżniono grupy ryzyka zakażenia. Należą do nich:
-osoby, które miały przetaczaną krew przed 1992r.
-osoby, które były poddawane zabiegom medycznym (zwłaszcza: operacje, zabiegi endoskopowe, iniekcje, pobieranie krwi).
-osoby poddawane zabiegom niemedycznym (zwłaszcza: tatuaże, przekłucia części ciała-piercing, manicure, pedicure, golenie brzytwą).
-osoby narażone na ekspozycję zawodową (zakłucie zakażoną igłą, kontakt zakażonej krwi ze spojówkami, śluzówkami).
-osoby hemodializowane.
-osoby stosujące narkotyki drogą dożylną lub donosową
-osoby często zmieniające partnerów seksualnych
-osoby współdzielące z osobami zakażonymi przedmioty osobistego użytku, które mogą być zanieczyszczone krwią (zwłaszcza: szczoteczki do zębów, ostrza maszynek do golenia).
W początkowej fazie dochodzi do rozwoju ostrego WZW C. Około 75% przebiegów jest bezobjawowych, a w pozostałych przypadkach po okresie wylęgania, który może trwać od 15 do 160 dni (średnio 50 dni) pojawiają się: gorączka, bóle mięśni, bóle lub zapalenie stawów, pobolewanie w prawym podżebrzu, nudności, wymioty. Możemy obserwować zażółcenie skóry i twardówek, a w badaniach laboratoryjnych wzrost transaminaz. U ok 1/5 chorych dochodzi do samoistnego wyleczenia, a u pozostałych chorych rozwija się przewlekłe WZW C. Wieloletni proces zapalny powoduje zmiany martwicze, z następową częściową regeneracją komórek wątrobowych, co może prowadzić do rozwoju marskości wątroby i związanej z nią dalszych powikłań. Przebieg przewlekłego WZW C jest również bezobjawowy, a u osób, u których występują objawy są zwykle niespecyficzne, należą do nich: zmęczenie, objawy dyspeptyczne, utrata masy ciała, pogorszenie funkcji poznawczych. Wieloletni przebieg choroby prowadzi do rozwoju marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego.
Wcześniejsze terapie oparte na interferonach, pomimo tego, że były sukcesywnie udoskonalane cechowały się niewielką skutecznością, przy nasilonych objawach niepożądanych. W 2015 r. nastąpił przełom, wprowadzono do leczenia leki o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym (DAA), stosowane w terapii łączonej, co pozwoliło na uniknięcie poważnych działań niepożądanych związanych ze stosowaniem interferonów, przy uzyskaniu bardzo wysokiej skuteczności leczenia, dochodzącej do 99%. Trwała eradykacja wirusa HCV z organizmu prowadzi do zahamowana postępu, a następnie regresji zmian patologicznych (zapalnych i zwłóknieniowych) w wątrobie u pacjentów bez marskości wątroby, a co za tym idzie eliminuje ryzyko groźnych dla życia następstw zakażenia HCV. Pacjenci z dokonaną już marskością wątroby nadal są narażeni na ryzyko rozwoju powikłań tej choroby, ale jest ono znacznie mniejsze niż u chorych zakażonych HCV.
W związku z tym obecnie, w czasach, kiedy możemy tak skutecznie leczyć zakażenie wirusem HCV, niezmiernie ważne jest zidentyfikowanie osób zakażonych, zwłaszcza zanim dojdzie u nich do rozwoju marskości wątroby. Diagnostyka przebiega dwuetapowo. Pierwszym krokiem jest oznaczenie przeciwciał anty-HCV. Dodatni wynik nie jest jednoznaczny z chorobą, mogą one bowiem występować również u ozdrowieńców. Kolejnym etapem jest oznaczenie metodami molekularnymi materiału genetycznego wirusa (HCV RNA), określenie genotypu i podtypu. Pierwszy etap może odbywać się w podstawowej opiece zdrowotnej lub w punktach skriningu, a po stwierdzeniu dodatniego wyniku osoby są kierowane na drugi etap diagnostyki i ewentualne leczenie do lekarzy specjalistów chorób zakaźnych (Poradnia lub Oddziały Szpitalne PCChZiG).
Dzięki wprowadzonemu programowi mieszkańcy powiatu kartuskiego mogą skorzystać z bezpłatnych badań w kierunku HCV. W tym celu należy zgłosić się do punktów pobrań Diagnostyki Spółki z o.o. do dnia 13 grudnia 2019 r.:
-w Kartuzach przy ul. Kościuszki 12, tel. 58 681 02 97 – od poniedziałku do soboty w godz. 7:00 – 11:00
-w Żukowie przy ul. Sienkiewicza 14, tel. 661 910 578 – od poniedziałku do piątku w godz. 7:00 – 11:30
Badania są skierowane do osób w wieku 18-65 lat zameldowanych na terenie powiatu kartuskiego. Osoby, u których zostanie wykryty pozytywny wynik testu na obecność przeciwciał anty-HCV we krwi będą kierowane do lekarza POZ po skierowanie do poradni chorób zakaźnych w celu dalszej diagnostyki. Badania są wykonywane w ramach „Programu profilaktyki zakażeń HCV dla mieszkańców powiatu kartuskiego na lata 2017-2019”, który jest finansowany z budżetu Powiatu Kartuskiego. Program będzie kontynuowany w latach 2020-2022.
lek Hubert Grabowski
Oddział obserwacyjno-zakaźny
Pomorskie Centrum Chorób Zakaźnych i Gruźlicy w Gdańsku
