"Książę Kartuz". Wspomnienie poety Stanisława Zielińskiego

Stanisław Zieliński działał społecznie na niwie kulturalnej przy Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej im. J. Żurakowskiego w Kartuzach, gdzie wspólnie z Piotrem Smolińskim oraz Kazimierą Sochą m.in. organizował spotkania dotyczące poezji. Był jednym z założycieli Klubu Literatury i Sztuki im. Grażyny Pytki funkcjonującego przy tej placówce do dzisiaj. Franciszek Fenikowski nazywał go "Księciem Kartuz", tak też zadedykował mu odręcznie jedną ze swoich prac Ryszard Stryjec.

Stanisław Zieliński urodził się 28 czerwca 1933 roku w Równem na terenie dzisiejszej Ukrainy, zmarł 25 kwietnia 2013 w Kartuzach. Jego ojciec Stanisława Zielińskiego walczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku po stronie polskiej, z kolei jego dziadek był uczestnikiem Rewolucji Październikowej. Przed wojną jego rodzice mieszkali w wynajętym pokoju u rodziny Płoskich w chałupie we wsi Wasiły-Zygny k. Chorzel na Kurpiach. W tej wsi Zieliński spędził pierwsze lata swojego życia.

W 1939 roku wraz z matką i bratem wyjechał do Równego, do swoich dziadków. Tam był świadkiem rozstrzelania Żydów. Został także wrzucony przez niemieckich żołnierzy do beczki ze smołą.

Miłość do Ojczyzny

Ojciec Stanisława Zielińskiego Władysław służył w Straży Granicznej. Brał udział w wojnie obronnej Warszawy w 1939 roku, został ranny. W 1941 został wywieziony do obozu pracy w Turyngii (filia obozu w Buchenwaldzie). Następnie słuch po nim zaginął. Był bezskutecznie poszukiwany przez syna, który do końca życia był przekonany, że jego ojciec poległ w 1939 roku i leży w którejś ze zbiorowych mogił na Kurpiach.

Po wojnie Stanisław Zieliński wraz z bratem oraz matką zamieszkał w Malborku. Jako młody mężczyzna służył w Ludowym Wojsku Polskim, w 51. Pułku Piechoty w Koszalinie, gdzie grał w wojskowej orkiestrze. Z wojska, gdzie jego przełożonym był płk. Władysław Balicki, wyszedł w 1954. W Koszalinie bardzo nieszczęśliwie się zakochał. Swój pobyt w wojsku wspominał jako czas samokształcenia w kontakcie z książkami, wzrastania w miłości do Ojczyzny oraz muzyki.

Ożenił się z Anną, z którą miał troje dzieci (dwie córki oraz syna). Mieszkał w Kartuzach przy ul. Parkowej. W latach 60. Stanisław Zieliński został dyrektorem Państwowego Ośrodka Maszynowego w Żukowie, którym pozostawał przez okres 18 lat aż do przejścia na emeryturę na początku lat 80. Zakład ten zajmował się produkcją części do maszyn rolniczych, stale współpracował z firmami z NRD, dzięki czemu dobrze prosperował. Obecnie majątek POM Żukowo wchodzi w skład Beckmann Volmer Technology sp. z o.o.

W latach 70. Stanisław Zieliński jako dyrektor POM-u fundował stypendia artystyczne poetom oraz malarzom trójmiejskim. Beneficjentem tego rodzaju pomocy był m.in. Mieczysław Czychowski. Poza tym POM w czasach, gdy Zieliński nim zarządzał, organizował spotkania z poetami i malarzami, koncerty, międzynarodowe plenery artystyczne, występy teatralne (m.in. Teatru Lalki z Wołgogradu), Dni Przyjaźni Polska-NRD.

Książę Kartuz

Równolegle Zieliński tworzył kolekcję obrazów, grafik oraz rzeźb. Szczególnie cenił twórczość Ryszarda Stryjca oraz Mieczysława Czychowskiego. Ten ostatni był jego przyjacielem. Z kolei Franciszek Fenikowski nazywał go "Księciem Kartuz", tak też zadedykował mu odręcznie jedną ze swoich prac.

Należał do PZPR. W latach 70. Stanisław Zieliński był także członkiem egzekutywy powiatowej PZPR w Kartuzach. Był zapalonym żeglarzem, posiadał mały jacht i żeglował w Chmielnie k. Kartuz. Założył Gminny Ludowy Klub Sportowy "Morena" Żukowo, którego wychowankiem był Andrzej Wroński, dwukrotny Mistrz Olimpijski w zapasach.

Stanisław Zieliński został uhonorowany m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, tytułem "Zasłużony Działacz Kultury".

Pod koniec życia Stanisław Zieliński działał społecznie na niwie kulturalnej przy Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej im. J. Żurakowskiego w Kartuzach, gdzie wspólnie z Piotrem Smolińskim oraz Kazimierą Sochą m.in. organizował spotkania dotyczące poezji. Był jednym z założycieli Klubu Literatury i Sztuki im. Grażyny Pytki funkcjonującego przy tej placówce do dzisiaj. Przyjaźnił się także z poetką Anną Trepczyk.

W roku 2012 otrzymał wyróżnienie starosty kartuskiego na gali rozdania nagród "Perła Kaszub" za działalność kulturalną w roku 2011. W tym samym roku otrzymał także wyróżnienie burmistrza Kartuz na gali rozdania nagród "Kartesko Skra", także za działalność kulturalną.

Zmarł po ciężkiej chorobie w szpitalu w Kartuzach w wieku niespełna 80 lat. Do jego śmierci w znacznym stopniu przyczynił się fakt, że przez ponad pół wieku był nałogowym palaczem. Niemal do końca życia był w dobrej kondycji fizycznej. Spoczywa na tzw. nowym cmentarzu w Kartuzach.

W 2018 roku wnukowi Stanisława Zielińskiego udało się ustalić, że ojciec poety, Władysław Zieliński, wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie założył rodzinę. Nigdy jednak po wojnie obronnej 1939 roku nie skontaktował się z żoną oraz synami mieszkającymi nadal w Polsce.

Twórczość i upamiętnienie

W 2015 roku ukazała się książka w opracowaniu Piotra Smolińskiego M. Czychowski, "Poezja, malarstwo, korespondencja z matką", prezentująca niemal cały dorobek artystyczny Czychowskiego. Publikacja ta powstała dzięki inspiracji oraz zachęcie Stanisława Zielińskiego.

W 2018 roku wnukowi Stanisława Zielińskiego udało się ustalić, że ojciec poety, Władysław Zieliński, wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie założył rodzinę. Nigdy jednak po wojnie obronnej 1939 roku nie skontaktował się z żoną oraz synami mieszkającymi nadal w Polsce.

W 1975 roku Zieliński opublikował własnym sumptem tom poezji pt. "Dla Ciebie". W 1980 roku nakładem Krajowej Agencji Wydawniczej ukazał się tom poezji Zielińskiego pt. "Rymy serdeczne" ze wstępem Kazimierza Nowosielskiego.

W 1982 roku był bohaterem audycji radiowej "Poezja i traktory". Nagranie zrealizowano w Polskim Radiu. Poza tym Zieliński był jednym z bohaterów odcinka programu telewizyjnego "Ich życiowe pasje" (emisja w TVP).

Na emeryturze Stanisław Zieliński zajął się malarstwem, stworzył jedynie około 50 prac. Do jego najlepszych dzieł, które można obecnie podziwiać w Muzeum Kaszubskim im. Franciszka Tredera w Kartuzach, należą: „Ulica Klasztorna w Kartuzach” (akryl na płótnie), „Kolegiata Kartuska” (rysunek tuszem), "Widok na Kolegiatę Kartuską" (rysunek tuszem).

W 2010 roku w Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Kartuzach Stanisław Zieliński przy współpracy z lokalnym artystą-rzeźbiarzem Zenonem Sapałą zorganizował wystawę swoich prac malarskich. W czasie wernisażu część dzieł rozdał przybyłym gościom.

Pośmiertnie ukazały się jego „Rymy serdeczne i inne wiersze” (2013), zawierające cały skromny dorobek poetycki Zielińskiego, ze wstępem Piotra Smolińskiego.

Dwukrotnie w kartuskiej Bibliotece odbył się Gminny Konkurs Poezji Polskiej im. Stanisława Zielińskiego. Laureatką pierwszej edycji konkursu została Marta Goluch, drugiej Bożena Gniado.

W 2014 roku Piotr Smoliński nakręcił amatorski film dokumentalny o życiu i twórczości Stanisława Zielińskiego. Pojawiają się w nim archiwalne nagrania jego rozmów z poetą oraz autorskie recytacje jego wierszy, zarejestrowane zimą 2013 roku w jego mieszkaniu pełnym książek i obrazów.

W 2016 roku nieopodal kolegiaty kartuskiej, znanego średniowiecznego zabytku sakralnego umiejscowionego w Kartuzach, stanął głaz upamiętniający postać Stanisława Zielińskiego, z wyrytym na nim wierszem poety.

W 2017 roku na Rynku w Kartuzach odbyła się plenerowa wystawa poezji Zielińskiego, w ramach I Pleneru Artystycznego na Rynku w Kartuzach.