Ogień, czary i nagie panny w sobótkową noc

Noc Świętojańska, albo inaczej Sobótka na Kaszubach ma w tradycji wyjątkowo magiczny charakter. Zbierano wówczas zioła, rozpalano ogniska, a panny wybierały się na poszukiwanie kwiatu paproci. Ale jak czytamy w literaturze, okres świętojański to również najlepszy czas na przeprowadzki lub początek budowy nowego domu.

Dawniej na Kaszubach dzień św. Jana był wyznacznikiem sianokosów. Należało je rozpocząć najlepiej jeszcze "przed św. Janem". Jak pisze Roman Landowski w swojej książce poświęconej zwyczajom i wierzeniom na Kaszubach i Kociewiu, w tym okresie zbierano zioła, które miały właściwości lecznicze. A zwłaszcza Sobótki obchodzone były z wielką dostojnością. O zmierzchu rozpalano ogień - często było to jedno ognisko dla całej zbiorowości. Ognisko rozpalano jałowcem po hejnale z bazun. Wszystko zaś odbywało się w ciszy, a dopiero gdy ognisko zaczynało płonąć, rozpoczynała się zabawa.

(...) Kiedy stos już się dopalał, a płomień obniżył, rozpoczynano skoki przez ogień i koniecznie parami, trzymając się za ręce. Para, której się to udało, mogła zniknąć w sobótkowy wieczór, ale najczęściej po to, by w nagrodę gorejące drzazgi po wsi roznieść tym, którzy z różnych powodów na wiecu przy ogniu się nie stawili. To było rozesłanie ognia na pomyślność"(...)¹

Wierzono też, że w świętojańską noc zakwita kwiat paproci, na którego poszukiwanie wyruszały dziewczęta nago i w całkowitym milczeniu, nie oglądając się za siebie. A jak, pisze Roman Landowski, ponieważ często towarzyszyli im ciekawscy chłopcy, panny podnosiły krzyk, łamiąc tym samym warunek poszukiwania kwiatu w skupieniu, więc kwiatu nigdy nie udało się odnaleźć. 

W Sobótki na Kaszubach odbywał się też obrzęd ścinania kani. Polegał on na ścięciu głowy ptaka, symbolizującego wszelkie zło. Ścinanie kani do dziś odbywa się często w formie widowiska, a ptaka symbolizuje najczęściej wykonana z materiału kukła. 

Okres świętojański, jak czytamy, to także doskonały czas na przeprowadzki do nowego domu, rozpoczęcie budowy lub zawieszenie wiechy na powstającym budynku. 

Źródło: