O losach kowala ze Staniszewa długo nie wolno było mówić

W czasie II wojny światowej Jan Młyński prowadził kuźnię w Staniszewie. Była ona doskonałą przykrywką do istniejącego tam punktu kontaktowego Gryfa Pomorskiego, a nawet do ukrywania różnych osób. Nigdy nie została zdekonspirowana. Po wkroczeniu Armii Czerwonej Jan został zabrany do niewoli. O tym dokąd trafił i co się z nim działo pod groźbą kary nie mógł opowiadać. Nawet jego rodzina niewiele wiedziała na ten temat.

Jan Młyński urodził się w Pałubicach k. Sierakowic dnia 02.09.1901 roku. Był wychowany w rodzinie patriotycznej o propolskich przekonaniach. Jego ojciec Franciszek Młyński (1869 - 1960) prowadził kuźnię w Pałubicach, w której nie podkuwał koni, lecz naprawiał maszyny rolnicze i utrzymywał w sprawności
okoliczne młyny w Załakowie, Tuchlinie i Podjazach.

Matka - Augustyna z domu Stencel (1876 – 1959). W rodzinie było dwanaścioro dzieci (wszyscy dożyli starości). Jan Młyński, na zew ogłoszony z
ambon kościelnych podczas mszy niedzielnej, wraz z dużą grupą męskiej młodzieży kaszubskiej wyruszył na wojnę z bolszewikami w 1920 r.

Na dachach wagonów

Tego dnia pociąg wyjeżdżający około godz. 15.00 z Sierakowic w kierunku Warszawy był przepełniony. Wielu młodych ludzi siedziało na dachach wagonów osobowych.

W 1933 roku Jan ożenił się z Martą z domu Wenta, urodzoną 29.07.1907 r. w Załakowie. Małżonkowie osiedlili się w Staniszewie, gdzie kupili dom z budynkiem gospodarczym, w którym część przystosowano na warsztat świadczący przede wszystkim usługi w zakresie naprawy maszyn rolniczych.

Jedyny w okolicy posiadał tokarnię (napędzaną korbą ręczną) oraz spawarkę, co w tamtych czasach było rzadkością. Marta i Jan mieli sześcioro dzieci.

W czasie II wojny światowej Jan prowadził kuźnię w Staniszewie. Kuźnia była doskonałą przykrywką do istniejącego tam punktu kontaktowego Gryfa Pomorskiego, a nawet do ukrywania różnych osób. Nigdy nie została zdekonspirowana.

Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Staniszewa - Jan został zabrany do niewoli i zesłany na przymusowe roboty w północne rejony części europejskiej Związku Radzieckiego.

Nakaz milczenia

Nie był w stanie sam, dokładniej określić miejsca swojego zesłania. Stał się jednym z wielu Kaszubskich Sybiraków. Po wojnie podobny los spotkał też Ślązaków. Na temat zesłania nie wolno było rozmawiać, gdyż powracający Polacy musieli podpisać zobowiązanie, że po przekroczeniu granicy, pod groźbą kary, nie będą udzielać żadnych informacji na temat powodu i miejsca ich pobytu.

Dziś oddaje się Hołd i Cześć tym Ludziom, w dniu siedemnastego września każdego roku, w Szymbarku pod Górą Wieżycą. Powszechnie nazywa się ich Sybirakami. Sam Jan nic nie mógł mówić za życia o Wojnie Bolszewickiej, związkach z Gryfem Pomorskim oraz o zesłaniu i niewoli. W czasach PRL-u nawet najbliższa rodzina niewiele wiedziała na te tematy. Prawdę o tamtych czasach zabrał ze sobą do grobu.

Wycieńczony i schorowany po powrocie z zesłania, żył jeszcze kilkanaście lat. Zmarł w dniu 29.02.1972 r. w Staniszewie. Dziś, jako dojrzały człowiek, jestem w pełni usatysfakcjonowany i dumny ze swojego Teścia. Teścia, którego znałem tylko półtora roku. Z którym często rozmawialiśmy na różne tematy.

On mówił do mnie po kaszubsku, ja zaś do Niego po polsku. Rozumieliśmy się doskonale. Był prostym, szczerym i życzliwym człowiekiem. Nigdy jednak nic nie wspominał o Wojnie Bolszewickiej, czy o Gryfie Pomorskim. Był to początek lat siedemdziesiątych XX wieku.

Kaszubski wkład

Wówczas też poznałem Pana Alfonsa Pryczkowskiego - dyrektora Kartuskiego Liceum Wieczorowego - a wcześniej porucznika i członka ostatniego Zarządu Gryfa Pomorskiego. Był również bardzo życzliwym i szczerym człowiekiem. Ale na temat Gryfa mogłem z nim porozmawiać dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku, kiedy sam ujawnił udział swój i swojej żony Agnieszki (łączniczki) w życiu konspiracyjnym w czasie II wojny światowej, jak też po jej zakończeniu.

W ubiegłym roku obchodziliśmy 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej zwanej "Cudem nad Wisłą". Cudem, do którego przyczynili się również Kaszubi i to w szczególny sposób - spontanicznie. Ich ochotniczy zaciąg do Wojska Polskiego był dobrowolny i entuzjastyczny.

Tą moją skromną wiedzą chcę się podzielić dlatego, że bohaterzy opisanych zdarzeń nie mogą sami tego uczynić. Dziś już nie ma Ich wśród nas. Pamięć zaś jest ulotna, a na dodatek przez dziesiątki lat prawda była zakłamywana i często historię świadomie fałszowano. A dziś są grupy zainteresowane tym, żeby wiele spraw poszło w zapomnienie. Szczególnie dotyczy to Gryfa Pomorskiego i polskojęzycznej grupy Gestapo, a później NKWD i UB działających na Pomorzu.