Leśnictwo Uniradze, położone w rynnie Jeziora Raduńskiego, oprócz pięknych i zróżnicowanych drzewostanów, m.in. z udziałem jodły pospolitej czy daglezji, kryje w sobie miejsca związane z historią tych ziem. To znane cmentarzysko kurhanowe Uniradze, gdzie przez ponad 2 tys. lat chowano zmarłych.

Wzmianki o osadzie Uniradze w źródłach pisanych pochodzą już z XIII w. - w 1284 r. pisano o niej przy okazji nadania Gertrudzie, córce Sambora II, Ziemi Pirsna.

Trochę historii...

Na mapie Schröttera z lat 1796-1802 widnieje podleśniczówka Uniradze. Usytuowano ją około kilometra na południe od miejscowości Zgorzałe i określono jako „Holzschlager Grünhof” (prawdopodobnie mieszkał tu drwal o nazwisku Grunhof). Podleśniczy nadzorował tzw. rewir Unretz, należący do kościerskiego objazdu leśnego. W 1818 r. siedzibę podleśniczego określano już jako Grünhof, czyli Zielony Dwór, zaś obchód jako Uniradze.

W 1848 r. osadę zamieszkiwało 5 osób, z czego 3 były ewangelikami. Zabudowania podleśnictwa składały się z jednego budynku mieszkalnego oraz dwóch budynków gospodarczych. W 1867 r. zbudowano obecną leśniczówkę. Rok później należała ona już do Nadleśnictwa Kartuzy. W 1893 leśny okręg ochronny Grünhof przekazano do Nadleśnictwa Bukowa Góra (obecne Nadleśnictwo Kościerzyna). Po odzyskaniu niepodległości powrócono do nazwy Uniradze (1920 r.), jednak podczas II wojny światowej hitlerowcy wprowadzili dawną nazwę z czasów pruskich. W 1945 r. leśnictwo włączono do Nadleśnictwa Wieżyca, zaś w 1973 r. do Nadleśnictwa Skrzeszewo. Z początkiem 1977 r. obręb Wieżyca, a wraz z nim Leśnictwo Uniradze, został przyłączony do Nadleśnictwa Kartuzy. Obecnie leśniczym Leśnictwa Uniradze jest Damian Kąkol.

Daglezje, jodły, lipy...

Leśnictwo Uniradze położone jest w rynnie Jeziora Raduńskiego. Na przeważającym obszarze, zwłaszcza w części południowej, spotykamy ubogie siedliska borów świeżych i borów mieszanych świeżych, gdzie drzewostany tworzy głównie sosna. Znaczą część leśnictwa, bo aż 60 proc. powierzchni, stanowią grunty porolne z pierwszym pokoleniem drzewostanu. W celu poprawy żyzności ubogich siedlisk borowych, w przerzedzonych drzewostanach wprowadza się posadzenia bukowe.

Poza litymi sośninami, występują tu także drzewostany mieszane składające się z buka, modrzewia, sosny, świerka, z domieszkami: brzozy, dębu, jodły i daglezji. Znajdują się głównie w centralnej części leśnictwa. Ciekawostką przyrodniczą tych lasów jest obecność jodły pospolitej. W jednym z oddziałów wraz z sosną i bukiem tworzy ona drzewostany mieszane. O tym, że znalazła tu dogodne warunki do wzrostu, może świadczyć fakt, że odnawia się naturalnie. W celu zabezpieczenia młodego pokolenia jodeł przed zgryzaniem przez zwierzynę konieczne jest grodzenie pojawiającego się odnowienia.

Dojrzałe drzewostany lipy drobnolistnej i świerka pospolitego o najlepszych cechach fenotypowych uznano za wyłączone drzewostany nasienne. Znajdują się tu również dwa gospodarcze drzewostany nasienne sosny pospolitej oraz jedyny w nadleśnictwie drzewostan nasienny jodły pospolitej, a także trzy drzewa mateczne daglezji zielonej. Więcej o daglezji pisaliśmy TUTAJ.

Na północno-zachodnim brzegu jeziora Lubowisko znajduje się torfowisko przejściowe. Ze względu na dobrze zachowaną roślinność torfowiskową, objęte zostało ochroną jako użytek ekologiczny. Przy leśniczówce Uniradze, rośnie imponujących rozmiarów klon pospolity (wysokość ok. 27 m, obwód pnia 471 cm). Jego masywny pień i ogromna korona zwracają uwagę i zachwycają swoim majestatem. Drzewo pielęgnowane przez pokolenia leśników zostało w 1955 roku uznane za pomnik przyrody.

Miejsce pochówku zmarłych

W pobliżu wsi Zgorzałe znajduje się jedno z największych na Pomorzu cmentarzysk kurhanowych. Położone jest w miejscu, gdzie krzyżowały się wpływy kulturowe ze Skandynawii i Środkowej Europy. Znajduje się też w bliskim sąsiedztwie Wieżycy, co nie jest bez znaczenia, bowiem wysokie wzniesienia były w dawnych czasach miejscami kultu. Cmentarzysko rozciąga się szerokim pasem na wschód od jez. Raduńskiego, pomiędzy Stężycą a Przewozem. Również na terenie Leśnictwa Przewóz znajdują się dwa duże skupiska kurhanów zinwentaryzowane przez archeologów.

Na terenie Leśnictwa Uniradze i Przewóz znajduje się co najmniej 2763 kurhanów. Są to kurhany, które zdołano odszukać i zinwentaryzować w czasie prac archeologicznych. Prawdopodobnie jeszcze w początkach XX w. mogło ich być ok. 3500 – 4000. Najstarsze pochodzą z Epoki Brązu - ok. 1100 przed Chrystusem, a ostatnie to konstrukcje z X – XI wieku naszej ery, dokumentujące ostatnie przejawy kultów pogańskich na tym terenie.

W 2011 roku, Nadleśnictwo Kartuzy zleciło i sfinansowało przeprowadzenie badań weryfikacyjnych potrzebnych do opracowania ścieżki dydaktycznej. Ścieżka archeologiczna powstała według projektu prof. Mariusza Ziółkowskiego, w ramach której uporządkowano kurhany i wyeksponowano grób skrzynkowy odkryty w latach międzywojennych przez J. Kostrzewskiego i J. Delektę. Na ścieżce wyeksponowano i opisano 3 rodzaje kurhanów pokazujących w jaki sposób chowano zmarłych na przestrzeni wieków.

Więcej o cmentarzysku można przeczytać TUTAJ.