W Kartuzach odbyło się spotkanie informacyjne dotyczące kompleksowej rekultywacji kartuskich jezior. Naukowcy z Uniwersytetu Warmińsko- Mazurskiego przedstawili jej proces i stan zaawansowania. W niektórych przypadkach efekty są spektakularne - podkreślali badacze.

Od 2019 roku trwa proces oczyszczania kartuskich jezior. Rekultywacja obejmuje cztery akweny: Mielenko, Karczemne, Klasztorne Małe i Klasztorne Duże, które zostały zdegradowane począwszy od lat 50-tych XX wieku. Wówczas wszelkie nieczystości z miasta (m.in. szpitala, rzeźni, lecznicy zwierząt, rozlewni piwa, stacji benzynowej) wpływały do ich wód. 

W latach 80-tych zbudowano oczyszczalnię ścieków, którą w miarę upływu lat modernizowano. Dziś zajmuje się ona także oczyszczaniem kartuskich jezior. Wydobyty z jeziora Karczemnego urobek jest transportowany za pomocą wybudowanego rurociągu na jej teren. 

Przed procesem rekultywacji gmina Kartuzy rozbudowała m.in. kanalizację burzową w mieście. Powstały zbiorniki retencyjne, separatory, przepompownie i oddzielenie kanalizacji deszczowej od kanalizacji sanitarnej.

"Efekt spektakularny"

Rekultywacja polega na inaktywacji fosforu we wszystkich czterech akwenach - jest to rekultywacja metodami chemicznymi, polegająca na strąceniu fosforu z toni wodnej i zablokowaniu w osadach dennych oraz zwiększeniu ich zdolności sorpcyjnych. 

Etap rekultywacji metodą usuwania osadów dennych przeprowadzany jest na Jeziorze Karczemnym. Jak podkreślała prof. UWM Jolanta Grochowska jest to jezioro, w którym badania udowodniły największą w historii ilość zanieczyszczeń. 

- Jeszcze nikt w Europie i na świecie nie zbadał jeziora z tak dużą ilością zanieczyszczeń - podkreślała na wtorkowym spotkaniu. 

Wraz z dr hab. Renatą Augustyniak opowiedziały o procesie rekultywacji w kartuskich jeziorach i stanie jej zaawansowania. 

Wskazywały, jak bardzo dzięki inaktywacji fosforu zmieniła się przezroczystość wody w jeziorach - stała się ona o wiele bardziej przejrzysta. Ale nie tylko. 

- W Jez. Klasztornym Małym w ciągu trzech lat badań spadła zawartość fosforu w wodach powierzchniowych. Na uwagę zasługuje też to, co dzieje się w dennych warstwach wód. Startowaliśmy ze stężeń sięgających dwudziestu kilku miligramów fosforu ogólnego. W tym roku wszystko zostało strącone. Efekt jest spektakularny. To samo dotyczy związków azotowych - powiedziała prof. Jolanta Grochowska. 

[FOTORELACJA]27791[/FOTORELACJA]

Podobnie jest w Jez. Klasztornym Dużym, gdzie przezroczystość wyniosła już 3 metry (wcześniej - 80 cm).

- W tym roku już zaczyna się coś dobrego dziać w zbiornikach. Na pewno spacerując wokół jezior widzicie państwo, że wszystko zmienia się na lepsze. Wprowadzając te koagulanty nie możemy oczekiwać, że natychmiast wydarzy się cud i woda stanie się przezroczysta. Na to trzeba czasu. My wprowadziliśmy chemię do wody, zmieniliśmy jej skład chemiczny na lepszy, a teraz trzeba trochę poczekać, aby biologia zareagowała na te dobre zmiany, które zachodzą w jeziorze - zaznaczyła prof. Grochowska. - Wszędzie dzieje się dużo dobrego, ale o efektach na razie nie możemy mówić, bo rekultywacja jest w toku. 

Prace wciąż trwają

Jeśli chodzi o Jez. Karczemne - tam także woda stała się bardziej przezroczysta po pierwszych dawkach koagulantów. Zanotowano widzialność na wysokości 1 m. Wciąż trwa usuwanie osadów z jego dna. W sumie do wydobycia jest ich aż 240 m3, aby uzyskać poprawę wody w jeziorze. Natomiast kolejna inaktywacja fosforu jest planowana na 2023 rok. 

- Mamy już większą część jeziora zrefulowaną. Prace trwają bardzo intensywnie, wydobyty osad transportowany jest do gminnej oczyszczalni - przypomniała prof. Grochowska.

Warto przypomnieć, że jeziora przechodzą także zabieg biomanipulacji. Polega on na zarybieniu ich narybkiem rodzimych gatunków ryb drapieżnych: szczupaka, sandacza oraz bolenia.

Do tej pory w jez. Mielenko wpuszczono 10 tys. sztuk narybku szczupaka, w Jez. Karczemnym - 12 tys. szczupaka, 111 750 sandacza i 4 200 bolenia. W Do Klasztornego Małego trafiło 5 000 narybku szczupaka, 12 250 sandacza i 1 170 bolenia, a Klasztornego Dużego - 13 500 szczupaka, 72 800 sandacza i 4 730 bolenia.

Dr Renata Augustyniak opowiedziała o wpływie rekultywacji jezior na osady denne.

- Na pewno w przyszłym roku jeszcze będziemy prowadzić obserwacje i dowiemy się więcej o tym, jak zmieniła się rola osadów. Jak widać już przeprowadzone działania wpłynęły na skład chemiczny osadów, wpłynęły na ilość fosforu w nich - podsumowała. 

Natomiast kierownik oczyszczalni ścieków w Kartuzach Mieczysław Grundkiewicz opowiedział o ważnej roli, jaką pełni przedsiębiorstwo w oczyszczaniu kartuskich jezior.

Przypomnijmy, że projekt rekultywacji kartuskich jezior zakończyć ma się pod koniec grudnia 2023 roku. Oprócz ich oczyszczania powstaną też inwestycje infrastrukturalne, m.in. promenady czy kąpielisko nad Klasztornym Dużym.