Sierakowice. Kaszubska Gwiôzdka na ważnej liście. Oficjalnie podlega ochronie

Tradycja kolędowania w gminie Sierakowice została uznana za niematerialne dziedzictwo kulturowe podlegające ochronie. W ubiegłym tygodniu odbyła się oficjalna gala, na której wręczono oficjalne decyzje o wpisaniu Kaszubskiej Gwiazdki na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Odebrali ją dyrektor GOK w Sierakowicach Judyta Kroskowska wraz z przedstawicielami kaszubskich gwiazdek.

Decyzja Ministra Kultury o wpisie na tę wyjątkową listę zapadła pod koniec 2019 r., jednak uroczysta gala odbyła się dopiero w tym roku. Uroczystość zorganizowano w Nowym Sączu. Oficjalne decyzje o wpisie zwyczajów na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wręczyli Joanna Cicha-Kuczyńska - radca Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Bartosz Skaldawski - Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Wpisany zwyczaj dotyczy grup funkcjonujących w gminie Sierakowice. Jako depozytariusze wymienieni są przedstawiciele zespołów kolędniczych z Tuchlinka, Smolnik, Gowidlina, Tuchlina, Puzdrowa i Mojusza. To oni, wraz z dyrektor sierakowickiego GOK Judytą Kroskowską, odebrali decyzje o wpisaniu tradycji, które praktykują, na tę zaszczytną listę. 

Kaszubska Gwiôzdka pojawia się na scenie w 35 minucie:

Gwiôzdka to grupa kolędnicza składająca się wyłącznie z kawalerów, którzy w strojach Gwiazdora, konia i jego przewodnika, kozła, policjanta, kominiarza, dziada i baby, barana, bociana, diabła, śmierci i czasem niedźwiedzia, przy akompaniamencie akordeonisty, w Wigilię Bożego Narodzenia w niezwykle barwny i żywiołowy sposób kolędują od domu do domu, odwiedzając nawet kilkadziesiąt gospodarstw z własnej i sąsiednich wsi.

- Prawdopodobnie każdy mieszkaniec naszej gminy wie czym jest kaszubska Gwiôzdka. Część z nas ma nawet to szczęście, że mieszka w miejscowościach w których nadal żywa jest ta tradycja. Nie wszędzie jednak zwyczaj ten się zachował - informuje GOK w Sierakowicach. - Aby upowszechnić informacje o tym niezwykle cennym zjawisku kulturowym, które swoimi korzeniami sięga wieków średnich, już w 2014 roku Iwona Świętosławska - etnograf z Muzeum Narodowego w Gdańsku, przy wsparciu ówczesnych pracowników GOK, rozpoczęła prace badawcze nad Gwiazdkami z naszej gminy. W ramach tych prac powstał film „A wczora z wieczora”, wydana została książka „Chceta wa lëdzë gwiȏzdkã widzec?”, a także opracowano zgłoszenie tego zwyczaju na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Niematerialne dziedzictwo kulturowe to tradycje i przekazy ustne, w tym również język, sztuki widowiskowe, zwyczaje, rytuały i obrzędy świąteczne, a także wiedza i umiejętności, związane z rzemiosłem tradycyjnym.

- Daje ono podstawę do określania własnej tożsamości poszczególnym osobom i całym grupom -społecznym, narodowym, etnicznym, religijnym. Pozwala na znalezienie i nazwanie wspólnych wartości i celów, a także sposobów funkcjonowania. Przyczynia się również do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz jest źródłem inspiracji dla ludzkiej kreatywności - czytamy na stronie Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

Dodajmy, że krajowa lista stanowi dokumentację żywego, niematerialnego dziedzictwa naszego kraju i jednocześnie realizuje postanowienia Konwencji UNESCO z 2003 roku. Jednym z kluczowych celów konwencji jest ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Ochrona definiowana jest jako środki mające na celu zapewnienie mu przetrwania. Warto wspomnieć, że na liście tej znajduje się także m.in. żukowski haft.