Kartuzy. Wystawa haftów i rzeźb Zofii Formeli. Wiąże się z nią ciekawa historia

Muzeum Kaszubskie w Kartuzach zaprasza na wystawę prac Zofii Formeli - kartuskiej hafciarki i rzeźbiarki. Poszukiwania prac tej nieżyjącej od 30 lat utalentowanej artystki kartuskie muzeum rozpoczęło dwa lata temu. Informacja dotarła do wnuczek Zofii, które przekazały, że jej ostatnią wolą było ofiarowanie wszystkich dzieł Muzeum Kaszubskiemu.

Zofia Formela  urodziła się 18 maja 1936 roku w Kartuzach w rodzinie Kuchtów. Jej ojcem był Bronisław Kuchta, a matką Waleska zd. Top. W czasie wojny rodzina mieszkała w domu mieszczącym się przy ulicy Kościerskiej w Kartuzach.

Jak informuje Barbara Kąkol, dyrektor Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach, na temat losów Zofii w tym okresie wiadomo niewiele.

-  Po zakończeniu wojny Zosia uczęszczała do szkoły podstawowej w Kartuzach. Szesnastoletnia Zofia, 16 lipca 1952 roku, podjęła pracę salowej w Szpitalu Powiatowym w Lęborku. Rok później pracowała już na stanowisku młodszej pielęgniarki w Wydziale Zdrowia w Kartuzach. Po ukończeniu szkoły średniej  wykonywała zawód pielęgniarki dyplomowanej - opisuje Barbara Kąkol. 

10 grudnia 1955 roku w Mirachowie wyszła za mąż za Alfonsa Formelę. W rodzinie szybko pojawiło się potomstwo.  

Po pewnym czasie rodzina Formelów przeprowadziła się z Mirachowa do Sierakowic. Tam Zofia podjęła pracę w Gminnym Ośrodku Zdrowia, a następnie w Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kartuzach.

W 1968 roku zainteresowała się hafciarstwem, zainspirowana przez Bolesławę Kaniowską, kierowniczkę zespołu hafciarskiego w Sierakowicach.

- Czas pokazał jednak, że jej talent dostrzegła nie tylko Bolesława Kaniowska, ale i jurorzy konkursu pt. „Złota Igła”. Ogłosiły go w 1979 roku, popularne w tamtym czasie  czasopisma „Nowa wieś” i „Gospodyni”. Zofia otrzymała nagrodę specjalną za wierne odtworzenie haftu kaszubskiego, która zdopingowała ją do dalszej pracy twórczej.  Wkrótce hafciarstwo tak ją pochłonęło, że stała się  jego prawdziwą mistrzynią - opisuje dyrektor Muzeum Kaszubskiego. 

Zofia Formela była też prekursorką haftu figuralnego. Nową techniką figuralną, przez wielu znawców nazywaną malarską, wykonywała obrazy religijne z motywami kwiatowymi w tle. Spod jej rąk wychodziły bardzo bogate i niepowtarzalne kompozycje haftu kaszubskiego.

Doceniano je i nagradzano. Jej prace figuralne charakteryzują się starannym wykonaniem i ornamentami ze wzorami kaszubskimi.

Zmarła 4 maja 1991 roku, zbyt wcześnie, bo w wieku 55 lat.

Kartuskie muzeum poszukiwania informacji o Zofii Formeli rozpoczęło w 2022 r. Wówczas pojawił się apel w mediach społecznościowych. Post dzięki licznym udostępnieniom  dotarł po kilku miesiącach do wnuczek Zofii – bliźniaczek Agnieszki i Moniki.

- Pierwsza z nich, Agnieszka Pettke, skontaktowała się z muzeum i umówiła na spotkanie. Przekazała nam zaskakującą wiadomość - okazało się, że ostatnią, choć niespisaną, wolą jej babci było, aby wszystkie jej hafty i rzeźby przekazano do zbiorów Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach - mówi Barbara Kąkol. 

Teraz dzieła Zofii Formeli zostaną zaprezentowane szerszej publiczności. W czwartek 20 czerwca o godz. 17.00 w Muzeum Kaszubskim w kartuzach odbędzie się wystawa jej prac pn. "Igłą i dłutem". Wstęp wolny.