Podatnicy, który widzą informacje o szybko rosnących pensjach, mogą się czuć sfrustrowani. Media lubią szafować imponującymi kwotami. Nie zaprzątając sobie przy tym głowy istotnymi szczegółami. Tymczasem pełna wiedza o wynagrodzeniu jest niezwykle ważna. To osobiste przekłada się na wysokość podatku i próg podatkowy. To ogólnokrajowe może wpływać na konkretne wskaźniki, wedle których kształtuje się rozmaite limity finansowe. Dlatego lepiej przyswoić sobie wiedzę na ten temat jeszcze przez kulminacją sezonu podatkowego. Jak nie przyda się teraz, to za rok będzie z pewnością jak znalazł.
Przeciętne wynagrodzenie brutto to jeden z tych wskaźników, który co miesiąc budzi spore emocje. I nie ma się co dziwić – dla jednych to odległa, statystyczna abstrakcja, dla innych wyznacznik tego, czy gospodarka pędzi w dobrym kierunku. Główny Urząd Statystyczny, czyli nasz narodowy strażnik danych, regularnie podaje do publicznej wiadomości informacje o średniej krajowej. Ale co tak naprawdę kryje się za tymi liczbami? Co nam mówi o naszej sytuacji średnia krajowa 2025?
No więc, przeciętne wynagrodzenie brutto to suma wszystkich płac brutto podzielona przez liczbę zatrudnionych. Brzmi prosto, prawda? Tyle że w praktyce nie jest to takie oczywiste. Do średniej wliczane są nie tylko pensje z etatów, ale też różnego rodzaju dodatki, premie, a nawet honoraria. Wyklucza się natomiast osoby zatrudnione za granicą czy pracujące w systemie tzw. pracy nakładczej.
Zaskakujące? Jeszcze jak! Dlatego właśnie średnia krajowa tak często odbiega od rzeczywistości, którą znamy z naszych portfeli. Bo o ile dyrektor wielkiej korporacji z Warszawy może wywindować statystykę w górę, o tyle pracownik magazynu z małego miasteczka raczej jej nie podniesie. I tu wchodzi do gry mediana wynagrodzeń – wskaźnik, który pokazuje, jaka pensja znajduje się dokładnie pośrodku. Mediana jest zazwyczaj sporo niższa od przeciętnej.
GUS publikuje dane o wynagrodzeniach cyklicznie – co miesiąc, do 20. dnia kolejnego miesiąca, a także w ujęciu rocznym. I choć na pierwszy rzut oka to tylko suche liczby, to dla ekonomistów i analityków są one jak barometr nastrojów w gospodarce. Wzrost średniej krajowej? Super! Tyle że trzeba sprawdzić, czy za tym idzie realna poprawa sytuacji finansowej przeciętnego Kowalskiego, czy po prostu wzrosły wynagrodzenia w zarządach spółek giełdowych.
W opanowaniu zagadnień związanych z pensjami pomaga kalkulator wynagrodzeń dostępny na stronie PITax.pl. Dzięki niemu możemy precyzyjnie obliczyć, ile z naszej pensji brutto trafia do fiskusa, a ile zostaje w naszej kieszeni. Już nie musimy się zastanawiać, czy dotyczy nas przeciętne wynagrodzenie 2025 netto czy może brutto. I jaka jest między nimi różnica.
W przypadku umowy o pracę kalkulator uwzględnia stawki podatku dochodowego PIT wynoszące 12% i 32%, a także kwotę wolną od podatku. Co ciekawe, system bierze pod uwagę także ulgi, takie jak ulga dla młodych, ulga dla seniorów czy ulga 4+. To właśnie dzięki nim można obniżyć podatek. Nieco inaczej wygląda sytuacja przy umowie zlecenie. Tutaj również obowiązują stawki 12% i 32%, jednak kalkulator pozwala uwzględnić koszty uzyskania przychodu na poziomie 20% lub 50%, w zależności od charakteru pracy. Dodatkowo, osoby do 26. roku życia mogą skorzystać ze zwolnienia z PIT, co znacznie podnosi ich zarobki netto.
Umowa o dzieło to kolejna forma zatrudnienia, którą obsługuje kalkulator. Podatnik może tu podać preferencyjne koszty uzyskania przychodu. W przypadku działalności gospodarczej, czyli tzw. B2B, sytuacja jest jeszcze inna. Kalkulator pozwala wybrać jedną z trzech form opodatkowania: zasady ogólne, podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Co ważne, kalkulator brutto/netto nie uwzględnia daniny solidarnościowej, która dotyczy dochodów powyżej miliona złotych rocznie. To istotna informacja dla osób z wyższymi dochodami, które muszą samodzielnie uwzględnić ten dodatkowy podatek.
Korzystanie z takiego narzędzia to nie tylko wygoda, ale również sposób na uniknięcie błędów w rozliczeniu. Wystarczy podać odpowiednie dane, a system sam obliczy kwotę podatku i wynagrodzenia netto. Dzięki temu mamy pełną kontrolę nad naszymi finansami i możemy uniknąć niemiłych niespodzianek przy składaniu rocznego PIT-u. I nie musimy się zastanawiać, czy otrzymujemy przeciętne wynagrodzenie 2024 brutto czy netto.
Podatki, składki, ulgi... Jeśli chcemy zrozumieć, dlaczego nasza pensja netto wygląda tak, a nie inaczej, musimy zanurzyć się w ten skomplikowany świat. Na szczęście, nie jest to aż tak straszne, jak się wydaje – zwłaszcza, gdy mamy pod ręką kilka kluczowych informacji.
Weźmy na przykład słynny druk PIT-2. To niepozorne oświadczenie może znacząco wpłynąć na naszą wypłatę, bo pozwala pracodawcy uwzględnić kwotę wolną od podatku już na etapie naliczania zaliczek. Brak tego dokumentu prowadzi do tego, że co miesiąc dostajemy mniej, a dopiero przy rocznym rozliczeniu możemy liczyć na zwrot. A przecież kasa na koncie może się znaleźć szybciej, a nie po miesiącach oczekiwania na zwrot z urzędu skarbowego.
Kolejna kwestia to koszty uzyskania przychodu. Dla tych, którzy dojeżdżają do pracy z innego miasta, są one wyższe, co automatycznie obniża podstawę opodatkowania. A im niższa podstawa, tym mniejszy podatek do zapłacenia. Progi podatkowe również robią swoje – jeśli nasze dochody przekroczą magiczną granicę 120 tysięcy złotych rocznie, wpadamy w wyższą, 32-procentową stawkę podatku PIT.
Proste? Może nie do końca. Ale kiedy już rozgryziemy te wszystkie zależności, nasza pensja netto przestaje być wielką zagadką. Może gdy zaczniemy odróżniać przeciętne wynagrodzenie 2025 netto od przeciętnego wynagrodzenia 2024 brutto, zyskamy poczucie kontroli nad własnymi finansami. A dodatkowa wiedza pozwala nam optymalizować podatki i – kto wie – może nawet zaoszczędzić trochę grosza na wakacje.
