Historia Piotra. Był "słupem", stracił wszystko i został z długami

Piotr ma 36-lat, słabo widzi, kiepsko czyta, nie zawsze rozumie treść dokumentów. Ale przez pewien czas był nawet właścicielem firmy. Przynajmniej na papierze. Faktycznie firmą rządził R. Teraz to na Piotrze ciążą niezapłacone zobowiązania wobec Urzędu Skarbowego, ZUS-u i potężne dofinansowanie ze środków unijnych.

Historia Piotra, a przynajmniej różne jej wątki, zapisane zostały na wielu tomach sądowych akt. Walczy on i jego kuzynostwo, bo uważają, że Piotr został skrzywdzony.

- Po prostu przyszedł któregoś dnia, przemoczony i brudny. Powiedział, że do R., z którym mieszkał kilka lat, już nie chce wracać - opowiada pan Tadeusz. - Wzięliśmy go pod swój dach. Pomagamy mu w sprawach sądowych, załatwiamy wszystko w urzędach, wozimy do adwokatów. Bo chłopak naprawdę sam by sobie nie poradził. Ale nam też już się kończą pomysły.

Został sam

Piotr mieszkał wiele lat na terenie gminy Chmielno. Jego matka zmarła przy porodzie. Wychowywał go ojciec i babcia. Kiedy Piotr miał 18 lat zmarł ojciec, dwa lata później odeszła babcia. Chłopak został sam na gospodarstwie. Od wczesnego dzieciństwa miał problemy ze wzrokiem, słabo się uczył, więc ma za sobą jedynie szkołę podstawową. W jednej z opinii psychiatryczno-psychlogicznej czytamy:

U uczestnika postępowania Piotra (...) stwierdzamy upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, bliskim stopniowi umiarkowanemu. Zaburzenie to występuje u niego od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa i ma charakter trwały

Gdy Piotr został sam, nie radził z podstawowymi sprawami. Jedna z biegłych napisała:

(...) Badany po ich (ojca i babci - red.) śmierci nie radził sobie z zarządzaniem pieniędzmi, z bieżącym życiem, nie umiał sprostać wymaganiom jakie stawia prowadzenie gospodarstwa, miał problemy z planowaniem, z oceną czy jest właściwy czas na jakieś prace polowe, itd. Miał problem z przewidywaniem, antycypowaniem braku, planowaniem działania aby uniknąć braku - dom nie funkcjonował dobrze. W sytuacji zmagania się z takimi trudnościami przez badanego została nawiązana znajomość z R.(...)

Piotr zaczął powoli sprzedawać gospodarstwo. Za jego część uzyskał 80 tys. zł. Wówczas spotkał R., który zaproponował mu "współpracę" w rozkręceniu biznesu. Piotr miał otrzymywać procent wynagrodzenia z działalności firmy. Bez wahania dał R. pieniądze uzyskane ze sprzedaży ziemi. Potem zamieszkał u R. i podpisał pełnomocnictwo. Upoważnił swojego "wspólnika" niemalże do wszystkiego: do zarządzania całym majątkiem, zaciągania kredytów i pożyczek w jego imieniu, zawierania umów i występowania przed wszelkimi organami administracji i sądami.

"Wierzyłem na słowo..."

Piotr pytany o ten dokument nie potrafi wyjaśnić dlaczego zgodził podpisać tak szerokie pełnomocnictwo. Rozmawiamy z nim o tym w domu jego kuzyna.

- Nie wiem. R. dawał mi różne rzeczy do podpisania, nie wiedziałem co to było. Mówili, że mam podpisać, bo to potrzebne, to podpisałem. Parę razy byliśmy u notariusza i ja myślałem, że jest wszystko w porządku, ale się nie znałem. Wierzyłem R. na słowo - mówi.

Piotr mówi, że wierzył na tyle, że przekazał nawet R. zabudowania i część swojego gospodarstwa. W zamian miał mieć zapewniony wikt i opierunek. Osobny wątek stanowi to, czym zajmował się w ramach rzekomo "swojej firmy". Z jego relacji wynika, że przede wszystkim wykonywał różne prace, za które początkowo tylko otrzymywał wynagrodzenie, później albo nie dostawał wynagrodzenia wcale lub niewielkie kwoty. W dokumentach można znaleźć zaś informacje o przemocy i agresji, której doświadczał oraz, że wielokrotnie podsuwano mu różne pisma do podpisu.

Nie wiadomo dokładnie, kiedy Piotr zaczął podejrzewać, że coś jest nie tak. Opowiada, że w pewnym momencie uznał, że po prostu nie chce już wracać do R. Uciekł więc i dotarł do kuzynostwa. Gdy zaczęły przychodzić pisma on i jego krewni zorientowali się w sytuacji. Na podstawie zeznań Piotra jeden z biegłych napisał:

(...) Chciałby 'żeby kuzyn mi pomógł i żebym mógł oczyścić swoje imię, długi narobione, kredyty zaciągnięte, on miał mój dowód'. Podaje, że 'ten mężczyzna' brał bez porozumienia z nim kredyty. Jest zadłużony, nie wie na jaką sumę. Podaje: 'kilku komorników przysyła mi zawiadomienia do spłaty. Ja tego nie czytam, zawsze kuzyn mi odczytuje. Chodzi tam o duże sumy'. Podaje: 'Była dotacja z Unii ok. 100 tys. zł'. Nie wie, co stało się z tymi pieniędzmi. Podaje: 'Wtedy okazało się, że byłem współwłaścicielem jego firmy. Wiem, że jest jeszcze kilka banków. Łącznie co najmniej 100 tys. Zadłużenie narasta, jak to w bankach, rośnie kwota za niepłacenie rachunku, banki chcą mieć zapłacone'. (...)

Kiedy zaczęliśmy zajmować się historią Piotra, wysłaliśmy pytanie do biura rachunkowego, które zajmowało się księgowością zarejestrowanej na jego nazwisko firmy. Chcieliśmy wiedzieć, czy ktokolwiek miał świadomość, że firma zarejestrowana jest na osobę z niepełnosprawnością, że kto inny de facto zarządza biznesem oraz czy Piotr bywał w biurze, czy załatwiał jakiekolwiek formalności. Do dziś nie otrzymaliśmy odpowiedzi.

Słowo przeciwko słowu?

R. pytany o swoje relacje z Piotrem i o całą zaistniałą sytuację zaprzecza, by kiedykolwiek go skrzywdził i był miał takie zamiary.

- Przygarnąłem go, dałem mu miejsce do mieszkania. Mieliśmy razem działać i naprawdę wszystko było w porządku. Miał swój pokój, mógł z nami mieszkać. Ale nie wiem co mu się stało. Nam wszystkim, całej mojej rodzinie narobił wielkich problemów - mówi R. - Firma była na niego, on normalnie funkcjonował. Nikt mu nie robił krzywdy. To nie jest prawda, co on teraz opowiada, bo na pewno jest pod dużym wpływem tych, u których teraz mieszka. A ja dowoziłem go na badania, czy rehabilitację, jak miał skierowanie, chciałem, żeby wszystko było w najlepszym porządku.

Gabriela Jóskowska, dyrektor Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Chmielnie doskonale zna Piotra. Jego rodzina - gdy żył ojciec i babcia, korzystała ze wsparcia. Zapytaliśmy, czy później, gdy Piotr podejmował różnego rodzaju decyzje o charakterze materialnym, ktoś próbował mu cokolwiek podpowiedzieć, zwrócić uwagę. Okazuje się, że to nie takie proste. Piotr - przynajmniej w świetle prawa - był samodzielny. Dopiero później z opinii biegłych zaczął się wyłaniać obraz człowieka, który "ma ograniczoną możliwość samodzielnego prowadzenia swoich spraw i samodzielnego kierowania swoim postępowaniem".

Kolejny wątek, kolejne trudności

Jak informuje pan Tadeusz, kuzyn Piotra, niedawno udało się uzyskać jego ubezwłasnowolnienie. To oznacza, że nie podejmie on już żadnej nieprzemyślanej decyzji i nie podpisze zobowiązań. Rodzina walczy w tej chwili, by "uwolnić" Piotra od konieczności zwrotu ponad 100 tys. zł dofinansowania unijnego oraz spłaty innych zobowiązań. Ponieważ Piotr mieszka teraz na terenie gminy Sierakowice, oczekują też wsparcia od tamtejszego GOPS.

- Szukamy w tej chwili możliwości zapewnienia Piotrowi jakiegoś lokum. Nasze możliwości też są ograniczone, więc liczymy, że może gmina będzie w stanie zapewnić jakieś wsparcie - mówi.

Ale i to nie jest łatwe. Jak mówi Ryszard Klajn, kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sierakowicach, nawet, gdyby udało się znaleźć dla Piotra mieszkanie socjalne, to nie ma pewności, że będzie on na tyle samodzielny, że zadba o swoje podstawowe potrzeby. W grę wchodzi jeszcze skierowanie do Domu Pomocy Społecznej. To wiąże się jednak z kosztami, ale i długim czasem oczekiwania na wolne miejsce.

Piotr pytany jakiś czas temu o swoją sytuację odpowiada, że o odzyskaniu utraconego gospodarstwa już nawet nie myśli.

- Ja dużo nie potrzebuję, chciałbym spokojnie żyć - mówi.