Bogaty ptasi świat w miejskiej dżungli (posłuchaj)

?Miejskie? ptaki to dla wielu gołębie, ptaki krukowate czy wróble. Jednak podczas migracji i w okresie zimowania ptasi świat w mieście jest bardzo bogaty. Do miasta ? oazy ciepła, przybywają jemiołuszki, słychać szpaki czy sójki. Możne je również spotkać w Kartuzach.

Wbrew pozorom w miastach żyje wiele rozmaitych gatunków, które znakomicie się tu czują. Szczególnie bliską człowiekowi grupą są ptaki. Ich obecność sprawia nam przyjemność, ich śpiew towarzyszy nam w miejskim parku, w trakcie wyjścia po zakupy, chętnie dokarmiamy je w przydomowych karmnikach czy parkach. Niektóre jednak ledwie ?tolerujemy?, bo brudzą, albo sprowadzają się ptasią rodziną na nasze balkony. Zwłaszcza jesienią i zimą, w okresie migracji czy zimowania ptasi świat jest znacznie bogatszy.

Dobrze jest poznać ptaki zasiedlające miasta, ich zwyczaje, potrzeby siedliskowe, aby nie szkodzić im, a także, czasem, umieć pomóc. Ich obecność umila życie w wielkomiejskiej dżungli, a ptaki odżywiające się resztkami spełniają ważne funkcje sanitarne, są też wskaźnikiem jakości środowiska w mieście. Zobacz, ile gatunków możesz zaobserwować z okna swojego bloku.

h3. Jak odróżnić ptaki krukowate?

Prócz sójki najczęściej występującymi w mieście krukowatymi są: wrona, kawka, gawron i sroka. Przez niezbyt wprawnych obserwatorów przyrody często są mylone. Czym różnią się od siebie?

*Sroka*

To ptak inteligentny i towarzyski. Bywa agresywna w stosunku do innych ptaków, ma awanturnicze usposobienie, a jej głos jest wyjątkowo nieprzyjemny. Jest wszystkożerna, nie pogardzi nawet padliną. Ma czarno-białe upierzenie i bardzo długi ogon. Czarne pióra mają metaliczny połysk: na skrzydłach najwyraźniejszy, zielonogranatowy; na ogonie zielonobrązowy, na wierzchu głowy zielony, a na grzbiecie i pozostałej części głowy szkarłatny.

p=.

Do zamieszkania szuka miejsc, gdzie znajdzie wystarczającą liczbę kryjówek, ale i nisko porośniętych albo całkowicie pozbawionych wyższych roślin obszarów, w tym o stepowym charakterze. Unika natomiast zwartych lasów, rozległych otwartych terenów bez krzewów i drzew oraz dużych wzniesień. W niektórych miastach w Polsce prowadzi się zabiegi ograniczające zbyt duży rozród srok, ponieważ kradną one lęgi kosów i drozdów, które bardziej są pożądane w miejskich parkach i ogrodach.

p=. "POSŁUCHAJ SROKI":/pictures/2014-12/sroka.mp3

Sroki bardzo szybko się uczą, są bystre i ciekawskie. Jeżeli coś je zainteresuje, koniecznie muszą zabrać do gniazda. Niestety, w taki właśnie sposób sroka dorobiła się opinii złodziejki. Błyszczące przedmioty, rzadkie, wyróżniające się z otoczenia, niespotykane na co dzień są dla sroki zbyt kuszące, żeby obok nich przeszła obojętnie. Jeśli jednak wśród błyskotek położymy coś matowego, np. bryłkę ziemi, sroka skupi się na bryłce, dlatego, że wyróżnia się z tła. Gniazda srok potrafią zaskoczyć materiałem, z jakiego bywają budowane. Miejskie sroki chętnie wykorzystują wiele najdziwniejszych elementów - ich gniazda nierzadko zawierają błyskotki, odpadki czy drut aluminiowy.

*Wrona siwa*

Jest większa od gołębia. Ma jasnoszary tułów, a głowę, skrzydła, ogon ? czarne. Dziób czarny, masywny, nieco zakrzywiony. Tęczówki oczu są ciemnobrązowe. Podobnie jak sroka wrona zaczęła wnikać do miast z terenów rolniczych i dolin rzecznych.

p=.

p=. "POSŁUCHAJ WRONY":/pictures/2014-12/wrona.mp3

Preferuje lokowanie terenów lęgowych w pobliżu zbiorników wodnych, gdzie na ich brzegach często poszukuje pokarmu. Jest ptakiem wszędobylskim, toteż przystosowała się do życia w miastach, gdzie spotyka się ją często na wysypiskach śmieci. Na ludzkich osiedlach przebywa cały dzień w swoim rewirze, który lustruje z kominów i anten, co łatwo zaobserwować

*Gawron*

Zimą na terenie kraju licznie przebywają gawrony pochodzące z północnego wschodu (przylatują w październiku i listopadzie i odlatują w marcu i kwietniu), w niektórych miejscach ich przyloty są masowe.

p=.

Większy niż gołąb, wielkością dorównuje wronie, choć jest od niej smuklejszy. Upierzenie na całym ciele czarne z fioletowym, metalicznym połyskiem. Bardzo często mylony z krukiem, ale znacznie od niego mniejszy, dziób jasnoszary, u ptaków młodych czarniawy.

p=. "POSŁUCHAJ GAWRONA":/pictures/2014-12/gawron.mp3

Jak się okazało, wprawdzie gawrony w oczach człowieka są całkowicie czarne, to dla siebie nawzajem w ultrafiolecie mienią się wieloma barwami. Jest bardzo towarzyski (niezależnie od pory roku), choć ostrożny. W mieście zimą, gdy często człowiek go dokarmia, staje się zupełnie niepłochliwy.

Ponieważ gawrony są ptakami stadnymi, rzadko spotyka się pojedyncze gniazda lub zaledwie kilka par lęgowych przy sobie. Konstrukcje lęgowe, przypominające duże, dość swobodnie zbudowane koszyki, lokowane są na wierzchołku rozłożystych drzew i w koronach, a ich ilość może dochodzić do tysięcy. Populacje miejskie budują je nie tylko na drzewach, ale i na budynkach.

*Kawka*

Jest wielkości gołębia. Upierzenie ma czarne, a boki szyi, głowy i karku łupkowoszare. Na głowie czarna "czapka". Tęczówki jasnobłękitne, widoczne z daleka, tworzą silny kontrast z ciemnym upierzeniem. Kawka jest ptakiem towarzyskim, zazwyczaj tworzy niewielkie stada. Zimą łączą się one w większe, bardzo często z gawronami.

p=. Uploaded by Snowmanradio) [CC-BY-SA-2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0)], via Wikimedia Commons" href="http://commons.wikimedia.org/wiki/File%3ACorvusmonedula-Skansen%2CDjurgarden%2CStockholm%2CSweden-8.jpg">

p=. "POSŁUCHAJ KAWKI":/pictures/2014-12/kawka.mp3

Gnieździ się w koloniach, z reguły dość wysoko. Gniazdo umieszczone w szczelinie muru czy skały, w głębokiej dziupli, w nieczynnym kominie, na poddaszu wieży lub kościoła. Korzysta także ze skrzynek lęgowych. Kominy, już podczas budowy domu, należy zabezpieczać przed nią siatką z nierdzewnego drutu (nie wolno niszczyć gniazd).

h3. Te ptaki również możemy spotkać w mieście

Wiele gatunków ptaków zasiedla miasta nie tylko zimą. Wymieniamy te, które można spotkać najczęściej na terenie kaszubskich miast.

*Łabędź niemy*

Jest jednym z największych ptaków latających w naszym kraju. Charakterystyczną jego cechą jest czerwony dziób z czarnym guzem na szczycie i białe upierzenie u dorosłych osobników. W miastach lęgowe łabędzie występują na stawach i jeziorach z zachowanym pasem szuwarów, zimą natomiast przylatują na niezamarznięte cieki i zbiorniki wodne, gdzie korzystają z dokarmiania. Pamiętajmy jednak, że łabędzie można dokarmiać tylko podczas bardzo surowej i ostrej zimy. Prawidłową karmą są zboża oraz warzywa ? surowe lub gotowane bez soli, drobno pokrojone

Od tysięcy lat łabędzie przystosowane są do znoszenia trudnych warunków zimowych, zdrowy dorosły osobnik może przetrwać bez pożywienia nawet 4 tygodnie. Jedną z przyczyn osłabienia, które może prowadzić do śmierci ptaka, jest niewłaściwy pokarm, np. pieczywo powodujące schorzenia przewodu pokarmowego. Chleb, posiadający niewiele wartości odżywczych, nie jest też w stanie pokryć strat energetycznych ponoszonych przez ptaki karmione przez ludzi.

*Pustułka*

Sokół wielkości gołębia. Samica jest brązowa, samiec ma rudy grzbiet, szaroniebieską głowę i taki sam ogon zakończony szerokim czarnym pasem. Pierwotnie pustułki gnieździły się w półkach skalnych oraz starych gniazdach ptaków krukowatych. Z czasem zaczęły zasiedlać wieże kościelne, występy murów, wnęki okienne w budynkach oraz specjalne skrzynki lęgowe.

p=. "POSŁUCHAJ PUSTUŁKI":/pictures/2014-12/pustulka.mp3

Pustułki lubią przesiadywać na przydrożnych słupach, liniach energetycznych i innych dobrze widocznych obiektach. Ignorują zwykle przejeżdżające pojazdy. Żerują zwykle na otwartych przestrzeniach z niską, kępowatą roślinnością, gdzie łatwo o małe ssaki.

*Śmieszka*

Najczęściej spotykany w miastach gatunek mewy. W przeciwieństwie do pozostałych mew, śmieszkę znacznie częściej można spotkać w głębi lądu niż na wybrzeżu. Wiosną i latem ma na głowie charakterystyczny ciemnobrązowy kaptur, który znika jesienią i pozostaje po nim ciemna plamka za okiem. Śmieszki gnieżdżą się kolonijnie w szuwarach nad jeziorami, mokradłami czy rozlewiskami.

p=.

W mieście najczęściej poszukują pokarmu, szukają pożywienia na wysypiskach śmieci, zapuszczają się do centrów miast w poszukiwaniu odpadków.

p=. "POSŁUCHAJ MEWY ŚMIESZKI":/pictures/2014-12/smieszka.mp3

Zimą duże stada mew przenoszą się do miast i tam korzystają z dokarmiania.

*Jemiołuszka*

Spotkamy ją w miastach jesienią i w zimie. Przylatuje do nas z północnego-wschodu, gdzie latem zamieszkuje lasotundrę i tajgę. Charakteryzuje się pięknym kolorowym upierzeniem i zwracającym uwagę czubem. W zimowych warunkach żywi się jagodami pozostającymi na drzewach jemioły, jarzębiny, głogu.

p=.

Jemiołuszki można często zobaczyć w mniejszych lub większych stadach (latem 20-30 osobników, wyjątkowo ok. 90 lub kilkaset) - rzadko spotyka się ją pojedynczo. Łatwo jemiołuszkę rozpoznać, tym bardziej, że nie jest płochliwa (w swej północnej ojczyźnie rzadko ma okazję do kontaktów z człowiekiem i dopiero po prześladowaniach z jego strony staje się nieufna), siada wysoko na drzewach i nie kryje się, choć gdy przelatuje w stadzie myli się ją z grupą szpaków.

*Szpak i kos*

Kosy i szpaki to ptaki, które najczęściej spotykamy w miejskich parkach, a także i naszych ogródkach. Niezbyt wprawny obserwator może pomylić ze sobą te dwa gatunki, jednak zapewniamy, że więcej je dzieli niż łączy ? więcej o tych ptakach oraz jak je odróżnić pisaliśmy "TUTAJ.":http://expresskaszubski.pl/lasy-zapraszaja/2014/05/kosy-i-szpaki-ptaki-naszych-ogrodow-i-parkow-posluchaj

*Sójka*

Sójka jest wielkości gołębia. To najbarwniejszy spośród ptaków krukowatych Europy. W jej upierzeniu dominuje kolor brązowy, na skrzydle posiada charakterystyczne niebieskie ?lusterko? - grupę piór ubarwioną mocno kontrastowo względem je otaczających.

p=.

Sójka stosunkowo niedawno zaczęła kolonizować miasta ? w pierwszej kolejności pojawiła się na terenach sąsiadujących z kompleksami leśnymi. Obecnie spotykana jest nie tylko w miejskich lasach, parkach, ale też coraz częściej również wśród bardziej zwartej zabudowy. Zdenerwowana sójka wydaje głośny skrzek, potrafi naśladować również głosy innych ptaków, m.in. myszołowa, kruka, ssaków np. miauczenie kota, a nawet piszczenie kół od wozu.

p=. "POSŁUCHAJ SÓJKI":/pictures/2014-12/sojka.mp3

Sójki to ptaki częściowo osiadłe, jesienią zbierają się w niewielkie stada i wędrują po lasach, jakby zbierały się do odlotu na południe - w rzeczywistości nie odlatują zbyt daleko. Stąd wzięło się powiedzenie "wybierać się jak sójka za morze".

*Wróbel*

Pierwotnie ptak półpustyń i stepów, pochodzi prawdopodobnie z Półwyspu Arabskiego i Azji Mniejszej. Skolonizował ludzkie osiedla wraz z rozwojem rolnictwa, prawdopodobnie przed kilkoma tysiącami lat. Występuje wszędzie tam, gdzie mieszka człowiek.

p=.

Samiec różni się od samicy m.in. czarnym śliniakiem pod dziobem oraz szarą czapeczką na głowie, samica jest szarobrązowa. W miastach wróble gnieżdżą się głównie w budynkach ? stropodachach, w szczelinach przy rynnach, pod dachówkami itp. Mogą również zajmować gniazda oknówek, czasem buduje gniazda zewnętrzne (np. w gęstym pnączu). Ma kształt kuli z bocznym wejściem i jest uwite ze źdźbeł trawy, słomy, piór. Taki sposób budowy gniazda (zakrytego od góry dla ochrony przed słońcem) rzadko spotyka się w klimacie umiarkowanym, co wskazuje na obce pochodzenie wróbla - z klimatu znacznie cieplejszego niż nasz.

p=. "POSŁUCHAJ WRÓBLA":/pictures/2014-12/wrobel.mp3

Niestety populacja wróbli systematycznie spada. Ich wrogiem są ocieplenia budynków, które likwidują szczeliny będące miejscem budowania gniazd, mniejszy dostęp do pokarmu (resztek żywności) i ekspansja ptaków krukowatych, żywiących się jajami i pisklętami.

*Bogatka*

To największa z europejskich sikor. Ma charakterystyczne żółte upierzenie z czarnym pasem przebiegającym od głowy przez cały brzuch. Jest jednym z najliczniejszych i najczęściej spotykanych gatunków miejskich w ogrodach, parkach, na cmentarzach i innych terenach zielonych. Śpiew tego ptaka słyszy się najczęściej wiosną, ale także w czasie słonecznych jesiennych i zimowych dni.

Gnieździ się w dziuplach, skrzynkach lęgowych, opuszczonych gniazdach, otworach w budynkach, czasem innych antropogennych miejscach - wywietrznikach, żywopłotach, nawet w pozostawionym czajniku lub skrzynce na listy. Zasiedlają też ziemne nory, żelazne lub kamionkowe rury, w których potem wychowuje swe potomstwo. Bardzo chętnie odwiedza przydomowe karmniki, gdzie preferuje nasiona słonecznika, słoninę i mieszanki tłuszczowo-nasienne.

*Modraszka*

Drugi pod względem liczebności gatunek sikory, mniejszy od bogatki, łatwo rozpoznawalny po niebieskiej czapeczce. Zamieszkuje podobne siedliska co bogatka, jest jednak mniej liczna. Oba gatunki spełniają pożyteczną rolę, zjadając duże ilości owadzich szkodników. Wymagania co do miejsca na gniazdo są zasadniczo takie same jak u bogatki. Modraszki budują jednak większe i cięższe gniazda niż ptaki żyjące poza miastami.

Zimą żywią się przede wszystkim pokarmem roślinnym. Odwiedzają też karmniki, ceniąc przede wszystkim słonecznik, orzeszki ziemne i mieszanki tłuszczowo - nasienne. Ustępują jednak przy nich większym bogatkom zwyczajnym.

(oprac. na podst. materiałów przygotowanych przez Nadleśnictwo Kartuzy, nagrania: Jaki to ptak cz.2, cz.3, cz.4, Leśne Studio Filmowe ORLWP w Bedoniu)

----

h3. "Zapraszamy do konkursu związanego z ptasim światem w mieście. Do wygrania płyty i filmy przyrodnicze!
":http://expresskaszubski.pl/lasy-zapraszaja/2014/12/ptasi-konkurs-wygraj-atrakcyjne-nagrody-filmy-i-plyty-cd