Otaczanie siatką upraw leśnych to powszechnie stosowana w leśnictwie praktyka. Płoty stawiane są po to, by chronić uprawy leśne przed zwierzyną. Inaczej młode drzewka zostaną zniszczone przez sarny czy jelenie. Obecnie w lasach Nadleśnictwa Kartuzy ogrodzonych jest 188 ha upraw.

Młode drzewka, szczególnie liściaste, to prawdziwa gratka dla roślinożerców. Niektóre z nich jak dąb, lipa czy modrzew stanowią przysmak dla wielu mieszkańców lasu. Jelenie, sarny, daniele czy łosie zgryzają uprawy, spałują korę z pni, niszczą nawet całe drzewka w młodnikach. Szkody wyrządzają także dziki, które potrafią wyrywać młode dębowe sadzonki. Często można spotkać się także ze zjawiskiem wydeptywania sadzonek przez ssaki kopytne.

h3. Aby chronić las...

Szkody wyrządzane mogą być bardzo duże, zwłaszcza, że w lesie niewiele jest lub w ogóle brakuje naturalnych wrogów zwierzyny ? niedźwiedzia, wilka czy rysia. Dużych ssaków kopytnych jest po prostu za dużo, dlatego leśnicy muszą stosować sposoby ochrony cennych upraw przed zniszczeniem. Powszechną praktyką stało się grodzenie upraw leśnych. Wszystko po to, by posadzone drzewka mogły rosnąć bez przeszkód. Jest to najbardziej skuteczny sposób ochrony młodych drzew.

Uprawy zaczęto grodzić w Polsce w latach 90 ubiegłego wieku. W Nadleśnictwie Kartuzy pierwsze płoty stanęły w 1994 r. Jest to metoda skuteczna choć kosztowna. Nie grodzi się dużych powierzchni, z reguły grodzone są gniazda czyli kilkudziesięcioarowe powierzchnie, na których posadzone są takie gatunki jak: dąb, lipa, modrzew, jodła. Zwierzyna bardzo lubi zgryzać także wprowadzane teraz często do lasu dzikie odmiany jabłoni czy śliw.

Jeszcze w latach siedemdziesiątych szkody spowodowane przez zwierzynę w lasach kartuskich opisywano jako nieuciążliwe. Wynikało to z niższego od pojemności łowisk stanu zwierzyny. Koniec XX wieku przyniósł wzrost ilości zwierzyny w lesie, tym samym nasiliła się presja zwierzyny na drzewostany. Począwszy od lat dziewięćdziesiątych poziom uszkodzeń gospodarczo istotnych (powyżej 20%) kształtował się w granicach od 70 do 170 ha dla upraw oraz od 30 do 120 ha dla młodników. Najbardziej uciążliwe, spowodowane przez jelenie i sarny, było zgryzanie upraw dębowych oraz gatunków domieszkowych, a także spałowanie młodników świerkowych i sosnowych. W związku z tym nadleśnictwo musiało zintensyfikować działania ochronne. Obecnie w lasach Nadleśnictwa Kartuzy ogrodzonych jest 188 ha upraw. Powierzchnie ochraniane nie są zbyt duże i usytuowane tak, aby zwierzyna mogła bezproblemowo przemieszczać się po lesie.

Dla prawidłowego rozwoju upraw decydujące są pierwsze lata ich istnienia. Jeśli w początkowym okresie nie dopuści się do wydeptania czy zgryzania uprawy, to później stosując indywidualne środki ochronne, można skutecznie zabezpieczać je przed nadmiernymi uszkodzeniami. Stan wszystkich grodzeń w ciągu roku jest systematycznie monitorowany, a potrzebne naprawy wykonywane są na bieżąco.

Ogrodzenie musi być wykonane w taki sposób, aby cechowało się maksymalną stabilnością, trwałością oraz szczelnością oraz stanowiło skuteczną barierę dla zwierzyny leśnej uniemożliwiając jej przedostanie się do wewnątrz ogrodzenia zarówno pod, jak i nad siatką. Takie ogrodzenie składa się z siatki leśnej o wysokości 1,8 m oraz słupków drewnianych o długości 2,5 m wykonanych najlepiej z modrzewia lub dębu rozstawionych co 4m. Każde grodzenie posiada furtkę umożliwiająca skontrolowanie stanu uprawy i wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych. Odpowiednia wysokość grodzenia uniemożliwia np. jeleniowi przeskoczenie przez siatkę.

h3. Wrogowie płotów?

Wiele osób ? myśliwi, turyści, miłośnicy zwierząt, negatywnie podchodzą do kwestii grodzenia upraw leśnych. Ci pierwsi twierdzą, że grodzenie ogranicza obszar obwodu łowieckiego, a czasem powoduje śmierć uciekającej zwierzyny. Turystom czy grzybiarzom nie podoba się brak możliwości wchodzenia na teren uprawy, ponieważ nie można tam spacerować, zbierać grzybów. Na uprawy mające mniej niż 4 m wysokości obowiązuje bowiem ustawowy zakaz wstępu.

Jednak grodzenie płotów to dziś po prostu konieczność. Leśnicy zdają sobie sprawę z tego, że płoty nie sprzyjają krajobrazowi, a podejmując decyzję o grodzeniu biorą pod uwagę mnóstwo zasad. Dokładnie oceniają ilość zwierzyny leśnej, przeprowadzają analizę poziomu szkód przez nią wyrządzanych, zapoznają się ze stałymi ścieżkami i szlakami, którymi przemieszcza się zwierzyna. Grodzą tylko gatunki liściaste wraz z owocowymi i miododajnymi, a starają się unikać rozległych ogrodzeń, które zakłócają naturalny porządek lasu. Uprawy uwalniane są od płotów, gdy tylko te przestają być potrzebne, czyli jak mówią leśnicy ?kiedy uprawa wyjdzie spod pyska zwierzyny? - mają wówczas około 10 lat.

(materiał nadesłany przez Nadleśnictwo Kartuzy)