Niespotykana dotąd nawałnica, która na Pomorzu spowodowała ogromne szkody, to tzw. bow echo - linia ściśle powiązanych ze sobą burz. Eksperci z Obserwatorium Burzowego w Lniskach wyjaśniają tajniki tego zjawiska. Zwracają także uwagę na niedostatki systemu ostrzegania, zwłaszcza w gminach i powiatach.

Ekipa z Obserwatorium Burzowego w Lniskach - prywatnej inicjatywy czterech pasjonatów, w tym trzech synoptyków, na swojej stronie przedstawiła wnikliwą analizę zjawiska, które w piątkową noc spowodowało niezliczone straty m.in. na terenie Kaszub. To tak zwane bow echo, czyli formacja ściśle powiązanych ze sobą burz układu wielokomórkowego - na skanach radarowych to zjawisko przybiera kształt łuku, stąd jego nazwa.

- Zazwyczaj struktury typu bow echo pojawiają się w linii szkwału potężnych układów typu MCS (ang. Mesoscale Convective System, pol. mezoskalowy układ konwekcyjny - rozległa burza wielokomórkowa - przyp. red.) i to właśnie miało miejsce w piątek 11. sierpnia po południu. Taka "linia burz" może mieć nawet kilkaset kilometrów długości i istnieć wiele godzin. Cechuje się ekstremalnie silnymi porywami wiatru, nawalnymi opadami deszczu, a często także gradem i trąbami powietrznymi. Porusza się bardzo szybko i tak naprawdę najsilniejsze porywy wiatru trwają zaledwie kilka minut - wyjaśniają eksperci z Obserwatorium Burzowego.

h3. Ekstremalnie niebezpieczne zjawiska

Jak podają, piątkowa burza przemieszczała się z prędkością do 90-100 km/h, pokonując trasę z Pruszcza Gdańskiego do Gdyni w około 20 minut. Towarzyszyły jej silne porywy wiatru sięgające nawet ponad 120 km/h oraz prostoliniowe porywy wiatru powstałe przez zjawiska typu downburst i microburst.

- Downburst to bardzo silny prąd zstępujący, który w formie silnej kolumny spada niemal pionowo z górnej części chmury burzowej. Po uderzeniu w ziemię, wiatr rozchodzi się promieniście od miejsca "spadku" prądu, często tworząc niszczące, poziome wiry powietrza, a czasem także i pionowe, podobne pod względem szkód do średniej siły tornad. Microburst z kolei to downburst w mniejszej skali, ale często z jeszcze silniejszym wiatrem - tłumaczą synoptycy.

Okazuje się, że takie formacje pojawiają się nawet kilka razy do roku, jednak bardzo rzadko o tak dużej sile, jakiej byliśmy świadkami w piątek.

- Komórki burzowe, które połączyły się w mezoskalowy układ konwekcyjny (MCS), z którego później wytworzyło się niszczycielskie bow echo, powstały na granicy Czech i Austrii. Szybko poruszające się komórki znacznie się wzmogły nad Dolnym Śląskiem, tworząc wielokomórkowy układ burzowy (MCS) z pierwszymi, intensywnymi opadami deszczu, bardzo silnym wiatrem, gradem i licznymi wyładowaniami. Część z tych burz przekształciła się w superkomórki, czyli bardzo silne burze, posiadające wirujący prąd wstępujący (tzw. mezocyklon). To właśnie one generują bardzo duży grad, nawalne opady deszczu, silny wiatr prostoliniowy, a niekiedy także i tornada - analizują synoptycy.

Burza na Pomorze dotarła około godz. 22.00 - największe szkody zanotowano wewnątrz obszaru Człuchów-Bytów-Łeba-Wejherowo-Kościerzyna-Czersk. Najgwałtowniejsze burze opuściły region dopiero trzy godziny później. Zanim jednak to nastąpiło, w zachodniej części układu, pojawił się tzw. Mezoskalowy Wir Konwekcyjny (MCV).

- Jest to dość rzadkie, ale ekstremalnie niebezpieczne zjawisko. Powstaje zazwyczaj w lewej części bow echo - tworzy się wówczas niewielki ośrodek niskiego ciśnienia, cechujący się bardzo silnymi prądami zstępującymi (zjawiska downburst i microburst), oraz ruchami wirowymi powietrza, w tym prądami mogącymi wygenerować znacznej siły tornado. O ile zdjęcia nie wskazują na pojawienie się trąby, to nie można takowej, krótkotrwałej wykluczyć bez dokładnej analizy zdjęć lotniczych - podkreślają "obserwatorzy burz".

h3. Można było przewidzieć katastrofę?

Jak tłumaczą, piątkowe bow echo było ekstremalnie groźne zwłaszcza dlatego, że przeszło głównie wieczorem i w nocy. Wówczas bardzo trudno zaobserwować sygnały nadchodzącej burzy.

- Mrok nocy zasłonił przed oczami większości osób na trasie burzy jeden, bardzo ważny znak ostrzegawczy. Był nim potężny wał chmurowy (łac. arcus), zwany również szelfem lub chmurą szelfową. Ten który poprzedził piątkową nawałnicę był niezwykle dobrze rozbudowany i osoba wiedząca o takich formacjach mogła go bez trudu wypatrzeć w świetle błyskawic. Gdyby burza przyszła za dnia, wówczas wiele osób zwróciłoby na niego uwagę oraz na prędkość z jaką się porusza. Wówczas znacznie więcej osób zdążyłoby się ukryć przed nachodzącą burzą lub chociaż przygotowała się na jej nadejście - podkreślają.

p=.

Zwracają także uwagę na niewprawny system ostrzegania, zwłaszcza na poziomie samorządów.

- Układy tak potężne jak ten z 11/12.08 zdarzają się w Polsce raz na kilka lat i szanse na to, że podobnej siły formacja ponownie uderzy w Pomorze w przeciągu najbliższej dekady są niewielkie. Rząd Polski, bez względu na to która opcja polityczna sprawuje władzę, uparcie nie chce stworzyć systemu ostrzegania pogodowego. Nie ma zakrojonego na szeroką skalę programu edukowania społeczeństwa, nie reklamuje się aplikacji RSO, ani samego systemu. Jeżeli rządzący realnie chcą pomóc w ograniczaniu ilości poszkodowanych, to powinni stworzyć system ostrzegania, który dotrze do wszystkich, a nie tylko widzów TVP czy użytkowników aplikacji RSO. Mowa tu o ostrzeżeniach dla konkretnych gmin, systemie który jedną komendą wydaną przez dyżurnego meteorologa rozesłałby ostrzeżenie do wszystkich OSP, PSP, samorządów, szkół czy obiektów usługowych w zagrożonym regionie. Mamy technologię, mamy ludzi, mamy możliwości. Nie ma tylko chęci - podkreślają.

(oprac. na podst. "burzelniska.pl":http://burzelniska.pl/2017/08/bow-echo-derecho-nad-pomorzem-co-wiemy-o-piatkowej-nawalnicy/)