Projekt oczyszczania kartuskich jezior zbliża się ku końcowi. Planowo potrwać ma do 31 grudnia, ale już teraz - na dwa tygodnie przed wyborami do Sejmu i Senatu, władze Kartuz zaprosiły na konferencję poświęconą temu przedsięwzięciu. 

Proces oczyszczania kartuskich jezior trwa od 2019 roku. Rekultywacją objęto cztery akweny: Mielenko, Karczemne, Klasztorne Małe i Klasztorne Duże. Jeziora te zostały zdegradowane począwszy od lat 50-tych XX wieku. Wówczas wszelkie nieczystości z miasta (m.in. szpitala, rzeźni, lecznicy zwierząt, rozlewni piwa, stacji benzynowej) wpływały do ich wód. 

W latach 80-tych zbudowano oczyszczalnię ścieków, którą w miarę upływu lat modernizowano. Dziś zajmuje się ona także oczyszczaniem kartuskich jezior. Przed procesem rekultywacji gmina Kartuzy rozbudowała m.in. kanalizację burzową w mieście. Powstały zbiorniki retencyjne, separatory, przepompownie i oddzielenie kanalizacji deszczowej od kanalizacji sanitarnej.

O całym przedsięwzięciu oczyszczania jezior opowiedziano dziś na zamkniętej konferencji. Odbyła się na dwa tygodnie przed wyborami do Sejmu i Senatu, co było widać w pierwszych rzędach. Pojawiło się na niej sześciu kandydatów z ramienia PiS do Parlamentu.

Oprócz tego gościli na niej m.in. przedstawiciele instytucji, m.in. NFOŚiGW, Urzędu Miejskiego w Kartuzach, kartuscy radni oraz naukowcy z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

[FOTORELACJA]28183[/FOTORELACJA]

"Oddajemy to dobro społeczeństwu"

Burmistrz Kartuz Mieczysław Grzegorz Gołuński stwierdził, że projekt oczyszczania kartuskich jezior był największym zadaniem inwestycyjnym gminy w nowej RP. Kosztował 61 mln zł przy potężnym dofinansowaniu w kwocie 51 mln zł z NFOŚiGW. Był też pionierskim przedsięwzięciem realizowanym przy współpracy z naukowcami z Uniwersytetu Warmińsko- Mazurskiego.

- Marzenia się spełniają. Dzięki temu ogromnemu przedsięwzięciu możemy ożywić Kartuzy i przywrócić jeziora mieszkańcom. Oddajemy to dobro społeczeństwu, mieszkańcom, przyrodzie - powiedział. - Było to marzenie wielu pokoleń mieszkańców.

Projekt ten był także największym w Polsce, jeśli chodzi o powierzchnię działań poddawanych rekultywacji. Wyniosła ona 120 ha.

Najwięcej pieniędzy na oczyszczanie Karczemnego

Oczyszczenie jezior polegało na inaktywacji fosforu we wszystkich czterech akwenach - jest to rekultywacja metodami chemicznymi, polegająca na strąceniu fosforu z toni wodnej i zablokowaniu w osadach dennych oraz zwiększeniu ich zdolności sorpcyjnych. 

Jeziora przechodzą także zabieg biomanipulacji. Polega on na zarybieniu ich narybkiem rodzimych gatunków ryb drapieżnych: szczupaka, sandacza oraz bolenia.

Zakończono również prace związane z oczyszczaniem Jeziora Karczemnego, polegające na usunięciu osadów dennych. To był jeden z najważniejszych etapów związanych z rekultywacją jeziora i - jak podkreślano najdroższy. Pochłonął on 80 proc. finansów, czyli 48 mln zł.  

- Było to najbardziej zanieczyszczone jezioro. Osady były bardzo zanieczyszczone także metalami ciężkimi, substancjami ropopochodnymi - mówił Jarosław Zielonka, główny inspektor w Wydziale Rozwoju UM Kartuzy. - Osady niebezpieczne zostały poddane remediacji, tak, aby unieszkodliwić zawarte w nich niebezpieczne substancje. 

Łączna ilość osadów przetransportowanych do oczyszczalni ścieków w Kartuzach wyniosła 240 tys. m sześć.

Warto dodać, że środowiskowe zagospodarowanie terenu pochłonęło 7,5 mln zł, monitoring środowiskowy - 1,8 mln zł, rekultywacja chemiczna -1,4 mln zł, a biomanipulacja - 316 tys. zł. Pozostałe wydatki to koszt 1,7 mln zł.

"Oczyszczanie jeszcze trwa"

To przedsięwzięcie nie byłoby możliwe bez naukowców z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Co miesiąc przyjeżdżali do Kartuz, a nawet i częściej, by pobierać i badać próbki wody. 

O efektach oczyszczania jezior mówiła prof. UWM Jolanta Grochowska. Tak jak podczas grudniowej konferencji podkreślała, że są one znakomite. Po kolei opowiedziała o każdym z jezior, ich charakterze i zabiegach, które przechodziły.

O ile prace na obu jeziorach Klasztornych i Mielenku szły dość łatwo, to te na Jeziorze Karczemnym były bardzo skomplikowane. 

- Tutaj, zanim można było przystąpić do inaktywacji fosforu, trzeba było unieszkodliwić osady denne, mocno obciążone związkami azotu, fosforu. Gdybyśmy chcieli dopasować dawkę koagulantu do takiego typu osadów, musielibyśmy zasypać je z górką. To oczywiście niemożliwe, ze względu na bezpieczeństwo ekologiczne. Jedynym rozwiązaniem dla tego zbiornika będzie usunięcie najbardziej zanieczyszczonej warstwy osadów - powiedziała.

Stwierdziła, że nie może opowiedzieć o końcowych efektach badań, bo wciąż jeszcze trwa rekultywacja jeziora Karczemnego. 

- Po zakończeniu procesu refulacji przeprowadziliśmy pierwszy etap inaktywacji fosforu w tym jeziorze. Jeszcze takie aplikacje planowane są w październiku i listopadzie tego roku - podkreśliła. 

Planowo projekt oczyszczania kartuskich jezior zakończy się 31 grudnia 2023 r.

Projekt ważny dla całego kraju

- Jest to ważny dla całego kraju projekt. Będziemy tu przyjeżdżać w celach rekreacyjnych i zachęcamy do tego innych - powiedział Dominik Bąk, zastępca prezesa zarządu NFOŚiGW.

- Rozwijamy dalej tę infrastrukturę, budujemy kolejną część promenady, przygotowujemy się do kąpieliska, złożyliśmy wniosek o dofinansowanie jego budowy do Polskiego Ładu - powiedział burmistrz Kartuz. - Nie chcemy aspirować do miana "Zdrój", chcemy być czymś więcej. W Niemczech jest uzdrowisko "Baden Baden", a my będziemy "Kartuzy-Kartuzy".

Burmistrz Kartuz podziękował politykom za przychylność. Podziękowania trafiły następnie do kartuskich urzędników odpowiedzialnych za ten projekt oraz do prof. Jolanty Grochowskiej.