Katolicy sypią dziś głowy popiołem i zaczynają pościć. "Dawniej post to był post"

Środa Popielcowa to ważny czas w życiu katolików. Dziś w kościołach księża sypią głowy wiernych popiołem, rozpoczyna się okres Wielkiego Postu. Ten czas był bardzo istotny dla dawnych mieszkańców Kaszub. Rygorystycznie przestrzegano postu, zwłaszcza w sam Popielec.

- Środa Popielcowa otwiera święty, szczególny czas Wielkiego Postu - piszą księża z kartuskiej kolegiaty.

Jak podkreślają - zewnętrznym znakiem wejścia na drogę pokuty i nawrócenia jest posypanie głowy popiołem.

- W kulturze Izraela gest ten był wyrazem wielkiego smutku, żałoby. Popiół przypomina też, że wszystko, co ziemskie, powstało z prochu ziemi i znów w proch się obróci. Ten rozpad jest skutkiem grzechu. Jednak kapłan, posypując głowy wiernych popiołem, czyni nad nimi znak krzyża, który oznacza oczyszczenie i zmartwychwstanie. Zatem Wielki Post - czas pokuty, postu, wyrzeczeń i modlitwy - ma służyć naszemu nawróceniu, ma przygotować nasze serca na owocne przeżycie radosnych świąt Zmartwychwstania Pańskiego - piszą księża. 

W Popielec dorosłych katolików obowiązuje post ścisły, a wiernych od 14. roku życia - wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych. Niektórzy, wierni podczas tego 40-dniowego okresu przygotowania się do Wielkanocy, przyjmują osobiste postanowienia i wyrzeczenia wielkopostne.

Popiół chronił przed bólem głowy

Bożena Stelmachowska w "Roku obrzędowym na Pomorzu" pisze, że w Popielec na Kaszubach "ludzie starzy zasłaniają lustra, chowają instrumenty muzyczne do worków, wymywają patelnie i nie używają ich w ciągu całego postu".

- Jest to zwyczaj po wsiach, prawie że powszechny. W niektórych rodzinach pomorskich tak ściśle wykonują przepisy postu, że nie jedzą w ogóle mięsa do Wielkanocy - czytamy.

W Środę Popielcową na kuchennych stołach w niektórych kaszubskich domach leżał popielnik - upieczony w gorącym popiele placek. Każdy z domowników odłamywał kawałek, by zagłuszyć jego kęsem głód.

Kaszubi pilnie przestrzegali też sypania popiołu w Popielec na głowy. Wierzono, że zaniedbanie tej czynności mogłoby spowodować ból głowy.

- Jest zwyczaj u ludu, że chleb do śniadania posypują popiołem. W wielu domach jedzą tylko suchy chleb i popijają czarną kawę w Popielec. Bywały dawniej zwyczaje w niektórych wioskach pomorskich, że sypali popiół w karczmie przez rzeszoto na głowy - pisze Bożena Stelmachowska.

Rygorystyczny post aż do Wielkanocy

Przed laty postu rygorystycznie przestrzegano na Kaszubach. "Dawniej post to był post" - pisze Roman Landowski w książce  "Dawnych obyczajów rok cały". 

Na Kaszubach poszczono aż do Wielkanocy. Na Pomorzu rygoru tego przestrzegano jeszcze na początku XX wieku, łącznie z tak zwanymi suchymi dniami - środą, piątkiem i sobotą. Dni te były dosłownie "suche", bez jakiegokolwiek tłuszczu. 

W kuchni królował chudy żur, jęczmienne kasze, ziemniaki, śledzie. Powszechna na Kaszubach była też grochówka ze śledziem - wcześniej zamoczone śledzie obierano z ości, krojono i dodawano do zupy zamiast mięsa.

Przez cały post unikano masła i jaj. Jeśli tłuszcz był konieczny - to tylko olej.