Dziś Wielki Czwartek. W kościele rozpoczęło się Triduum Paschalne

W kościele katolickim trwa Wielki Tydzień - uroczysty czas przygotowania świąt Wielkanocy. Dziś, w Wielki Czwartek, rozpoczęło się Triduum Paschalne, którego istotą jest celebracja misterium paschalnego: męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa.

Obrzędy odbywające się w kościołach w Wielki Czwartek odwołują się do sakramentów kapłaństwa i eucharystii. Podczas wielkoczwartkowego nabożeństwa milkną organy i dzwony. Następuje też obrzęd tzw. obnażenia ołtarza (zdejmuje się obrus), a Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do ciemnicy. 

(...) Wielki Czwartek to pamiątka Ostatniej Wieczerzy, ustanowienie Eucharystii i sakramentu Kapłaństwa, dziękować będziemy Panu Jezusowi za cud miłości do nas, że na zawsze został z nami w sakramencie Kapłaństwa i w Eucharystycznych Postaciach. W tym dniu sprawuje się zasadniczo tylko jedną Mszę Świętą. Jedynie w katedrach rano odprawia się Mszę Krzyżma, podczas której Ks. Biskup święci oleje używane później przy sprawowaniu niektórych sakramentów, a kapłani odnawiają swoje przyrzeczenia. Msza Wieczerzy Pańskiej jest szczególną pamiątką tamtej wieczerzy sprzed dwóch tysięcy lat, w której Kościół widzi początek sakramentów Eucharystii i Kapłaństwa (...) - czytamy na stronie Kolegiaty Kartuskiej. 

Wielki Piątek to dzień Męki i Śmierci Chrystusa. Obowiązuje ścisły post. Oprócz nabożeństwa drogi krzyżowej odbywa się adoracja krzyża. Wielki Piątek jest jedynym dniem w roku, w których nie sprawuje się Eucharystii.

Wielka Sobota to czas adoracji przy Grobie Pańskim oraz modlitwy. Tego dnia trwa też święcenie pokarmów. W Wielką Sobotę odbywają się obrzędy Wigilii Paschalnej (centralny moment Triduum Paschalnego i całego roku liturgicznego), które rozpoczynają się w sobotę wieczorem, po zachodzie słońca. Wieczorem przed kościołami płoną ognie, które święcą kapłani i rozpalają paschały. 

Ceremonię kończy zaś procesja rezurekcyjna ogłaszająca zmartwychwstanie Chrystusa i zapowiadająca świętowanie Niedzieli Wielkanocnej.

W tym roku Wielkanoc przypada w tym samym czasie u wiernych obrządków wschodnich.

W czwartek Cerkiew wspomina ustanowienie sakramentu eucharystii. W praktyce parafialnej Kościoła prawosławnego rano tego dnia jest sprawowana liturgia św. Bazylego Wielkiego.

Wieczorem sprawowane będą jutrznie, w trakcie których czytane są fragmenty Ewangelii opisujące mękę, ukrzyżowanie i śmierć Chrystusa. Wierni uczestniczący w tych nabożeństwach trzymają w rękach zapalone świece. Mają one w prawosławiu takie znaczenie, jak świece gromniczne w Kościele katolickim. Światło to wierni zabierają do domów, gdzie dymem symbolicznie znaczą progi i obchodzą wszystkie pomieszczenia, aby uczynić tam znak krzyża. Świece te używane są później podczas wszystkich uroczystych modlitw.

W tradycji prawosławnej Wielki Czwartek bywa nazywany czystym. Domostwo powinno być już tego dnia wysprzątane na święta. To także dzień, który tradycyjnie zaczynał się kąpielą, najlepiej w wodzie przyniesionej wczesnym rankiem ze studni, rzeki lub ze strumienia, co miało oczyszczać i dawać zdrowie na cały rok.

Przez cały Wielki Tydzień w wielu prawosławnych rodzinach zachowywany jest ścisły post. W niektórych – w czwartek, piątek i w sobotę ogranicza się gotowanie potraw, a podstawą jadłospisu są chleb, woda (kompot), warzywa i owoce.

Wielkanoc Kościołów wschodnich tylko raz na jakiś czas wypada w tym samym terminie co u katolików, bo jego data wyliczana jest w obu obrządkach w nieco inny sposób. Różnice wynikają z tego, że katolicy świętują Wielkanoc zawsze w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca. Cerkiew dodaje do tego jeszcze jeden warunek: Niedziela Wielkanocna musi przypadać po zakończeniu Paschy żydowskiej (to także święto ruchome), bo dla prawosławnych oba święta są silnie ze sobą związane.

Dlatego ten sam termin przypada jedynie raz na jakiś czas. Oprócz tegorocznych świąt, tak było np. w 2011, 2014 i 2017 roku. Często prawosławni świętują jednak później, maksymalnie nawet pięć tygodni po katolikach, czyli tak jak w ubiegłym roku. W latach 2022 i 2023 różnica była tygodniowa, ale np. w 2021 roku - czterotygodniowa.

Prawosławie jest drugim co do liczby wiernych wyznaniem w Polsce. Hierarchowie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego liczbę wiernych w kraju szacują na 450-500 tys. W Narodowym Spisie Powszechnym przeprowadzonym w 2021 r. przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało (pytanie o wyznanie było dobrowolne, można było odmówić odpowiedzi na nie) niecałe 151,7 tys. osób.