Uchwalono ustawę uznającą jęz. śląski za język regionalny. To kontrowersyjne?

Na mocy ustawy język śląski ma zostać wpisany do ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych jako drugi - obok języka kaszubskiego - język regionalny. Oznacza to m.in. możliwość wprowadzenia do szkół dobrowolnych zajęć z języka śląskiego, montowania dwujęzycznych tablic z nazwami miejscowości. Wśród niektórych działaczy kaszubskich budzi to kontrowersje.

Sejm RP w piątek uchwalił ustawę uznającą język śląski za język regionalny. Za głosowało 236 posłów, przeciwko było 186, a 5 wstrzymało się od głosu.

Teraz ustawa trafi do Senatu RP, a następnie - jeśli uzyska jego poparcie - do prezydenta Andrzeja Dudy.

Gdy język śląski zostanie wpisany do ustawy, da to m.in. możliwość wprowadzenia do szkół dobrowolnych zajęć z języka śląskiego, montowania dwujęzycznych tablic z nazwami miejscowości, gdzie używanie języka śląskiego deklaruje ponad 20 proc. mieszkańców, dofinansowanie działalności związanej z zachowaniem języka śląskiego czy wprowadzenie do Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych dwóch przedstawicieli osób posługujących się językiem śląskim.

Podczas spisu powszechnego w 2021 r. narodowość śląską zadeklarowały 596 224 osoby, w tym 236 588 jako pierwszą, a 187 372 jako jedyną. Używanie języka śląskiego w kontaktach domowych potwierdziło 467 145 osób, a spośród nich 54 957 jako jedynego.

Sprawa wpisania jęz. śląskiego jako języka regionalnego, wzbudziła kontrowersje wśród niektórych kaszubskich działaczy. 

Eugeniusz Pryczkowski, pisarz, dziennikarz i działacz kaszubski, wiceprzewodniczący rady pow. kartuskiego, napisał wprost - "śląsczyzna nie posiada cech języka".

Próba podniesienia statusu dialektu śląskiego do poziomu języka regionalnego, którym w rozumieniu ustawy jest jak dotąd język kaszubski, jest w istocie zrównaniem terminów dialekt = język regionalny. Jeden ze śląskich rzeczników tej sprawy podkreślił nawet, że dla nich "język regionalny" to zupełnie co innego niż "język". Dla języka kaszubskiego jest to zatem de facto powrót do dialektalnego statusu. Śląsczyzna nie posiada cech języka. Nie sprawia żadnych trudności w zrozumieniu. O wiele więcej ciekawostek leksykalnych posiada np. dialekt kurpiowski. W obronie nowego określenia statusu śląsczyzny wystąpił Instytut Kaszubski. Warto zwrócić uwagę, że w tychże samych dniach w TVN podkreślano, że kaszubski to gwara tak samo jak góralszczyzna. Jest to dla naszego języka sytuacja bardzo niebezpieczna. Czas pokaże, co będzie się działo. My działamy, tworzymy, piszemy - w języku kaszubskim, który jest trudno - jak zauważamy - przyswajalny nawet dla Kaszubów wypowiadających się na rzecz zrównania (czyt.: zdegradowania) kaszubskiego i śląskiego - pisze Eugeniusz Pryczkowski. - Czasu coraz mniej, a pracy pełno. Niezależnie co uczynią politycy z naszym językiem, dla historii my go obronimy. Nie ma obawy.

W tej sprawie wypowiedział się Kazimierz Klawitter - samorządowiec, nauczyciel i wydawca z Rumii, były wicemarszałek województwa pomorskiego.

W pełni szanuję wolę Ślązaków do kształtowania swojego programu. Ustawa w tym kształcie może zrodzić niepożądany chaos. Stanowczo odrzucam tezę wygłoszoną przez Panią Profesor Jolantę Tambor o tym, że kaszubszczyzna jest równa śląsczyźnie, a różni je tylko wektor czasu. Mowa kaszubska nie jest ani gorsza, ani lepsza. Są to po prostu dwa diametralnie różne zjawiska kulturowe. Kaszubszczyzna jest genetycznym językiem kwalifikowanym od wieków w lingwistyce światowej w rodzinie języków zachodnio-słowiańskich, obok połabskiego czy serbo-łużyckiego. Od prawie 200 lat podlega badaniom metodycznym (Ceynowa, Hilferding, Ramułt, Lorentz, Sychta i dziesiątki innych wybitnych nazwisk). Posiada bardzo bogatą literaturę, liczne tłumaczenia Pisma Świętego (z imprimatur) (...).  Apelujemy o szerszą dyskusję, która skutkowałaby przyjęciem takiej ustawy, która porządkowałaby aspiracje dziesiątek społeczności kulturowych w obszarze polskim - napisał w swoim oświadczeniu. 

Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie z kolei wystosowało oświadczenie, w którym "życzliwie odnosi się do działań wszystkich społeczności pragnących chronić i rozwijać swoją rodna mòwã". 

- Z uwagą śledzimy zabiegi Ślązaków i Wilamowian o nadanie ich językom statusu języka regionalnego Wierzymy, że przyniosą one niezbędną ochronę i zapewnią rozwój tego jednego z najważniejszych elementów ich dziedzictwa i kultury. Przy okazji warto zauważyć, że pracom w tej sferze powinna towarzyszyć od dawna postulowana przez Zrzeszenie szeroka ocena skutków funkcjonowania ustawy z 2005 roku o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym, która m.in. nadała językowi kaszubskiemu status języka regionalnego (...) - czytamy w oświadczeniu.

Starania Ślązaków poparł też Instytut Kaszubski. 

- Opozycyjne zestawianie aspiracji językowych Ślązaków i praw językowych Kaszubów jest w naszym przekonaniu nieuprawnione ani pod względem naukowym, ani pod względem prawnym, ani pod względem kulturowo-społecznym, a nawet moralnym - napisali naukowcy w swoim stanowisku.