Jak wyglądał "dyngus" na Kaszubach? "Kto mocniej smaga, ten bardziej kocha"

Tak zwany lany poniedziałek na Pomorzu nie był znany. Tradycją było tutaj smaganie - brzozowymi witkami czy jałowcem. Mówiono, że kto mocniej smaga, ten bardziej kocha.

Polewanie się wodą jest "importem obyczajowym" po 1920 roku. Było wcześniej znane na pomorskiej ziemi sporadycznie i to wyłącznie w jej północnych częściach. 

Zakorzenioną tradycją na Pomorzu w Wielkanocny Poniedziałek było "smaganie" ("szmaguster"), najczęściej brzozowymi witkami, ale też jałowcem. Jak pisze Roman Landowski w książce "Dawnych obyczajów rok cały", jest to pamiątka po cierpieniach Chrystusa, szczególnie jego biczowaniu i okaleczaniu cierniem.

Smagali głównie tzw. wielkanocni kolędnicy zwani dyngownikami bądź śmigusami czy śmigielcami. 

Już w Niedzielę Palmową chłopcy szli do lasu po brzozowe witki, by przez tydzień moczone w wodzie nabrały sprężystości, a ciernisty szakłak i jałowiec suszono, by wyschnięte gałęzie bardziej kłuły. Tak przygotowaną "bożą rózgą" w Poniedziałek Wielkanocny nękano dziewczęta. Był też czas na chłopców, bo im się odwzajemniały dziewczęta w następny dzień, czyli trzecie święto, bowiem niegdyś wtorek był jeszcze dniem świątecznym. 

Wśród starszej młodzieży śmigus był wyrazem zalotów. Chłopcy wybierali się do domów swoich panien, bo powszechnie twierdzono: kto mocniej smaga, ten bardziej kocha. Niektórzy nawet o świcie zakradali się do sypialni panien i po odrzuceniu pierzyny śmigali swoje upatrzone ofiary po nogach. 

Chłosta trwała tak długo, aż dziewczyna się uwolniła lub wykupiła datkiem wyrażonym w przyśpiewce: "Śmigu, śmigu po dyngusie, to są rany po Chrystusie. Dyngu, dyngus aja aja, nie chcę chleba, jeno jaja". 

Rewanż dziewcząt, jak mówiono, zawsze był sroższy. "Boże rany" chłopcom goiły się nawet do Zielonych Świątek.

(oprac. na podst. R. Landowski, Dawnych obyczajów rok cały, Pelplin 2000, s. 104-108.)