W ciepłe sierpniowe dni spacerowicze z ulgą szukają ochłody w lesie. Wielu jednak zdziwić może fakt, że jest tu tak... cicho. Nie słychać już tak często intensywnych ptasich treli ani rechotu żab. Lato to dla wielu gatunków czas przygotowań do jesienno-zimowych chłodów.

Lato w pełni. Zielony las, szum liści, chłód w tych ciepłych miesiącach daje ukojenie spacerowiczom. W uszy rzucać się może jednak cisza i z rzadka pojawiające się ptasie śpiewy ? coś, co przed kilkoma tygodniami było nie do pomyślenia.

h3. Leśny gwar ucicha

Latem, inaczej niż wiosną, zmieniają się potrzeby zwierząt ? samce ptaków nie muszą już zabiegać o samice, ponieważ ich geny już zostały przekazane. Nie słychać też nawoływań piskląt. Skończył się sezon lęgowy i wiele ptaków rozpoczyna pierzenie. Na przełomie lipca i sierpnia niektóre gatunki łączą się już w stada i zaczynają koczować po okolicy, co jest oznaką zbliżania się wędrówki jesiennej.

Jako pierwsze opuszczą Polskę te, które odbywają najdalsze wędrówki ? w sierpniu do Afryki odleci np. wilga, która spędziła u nas zaledwie trzy miesiące. W drodze na zimowiska są też dorosłe kukułki. Młode kukułki karmią jeszcze przybrani rodzice. Kukułka bowiem nie buduje własnego gniazda, lecz składa po jednym jaju do gniazd innych gatunków ptaków, które wysiadują jaja i wychowują pisklęta. Młode kukułki, które nigdy nie widziały swoich rodziców, wędrować będą w tym samym kierunku - do Afryki nieco później. Kierunek migracji mają ?zapisany? w genach.

p=.
Kukułka zwyczajna.

Charakterystycznym zjawiskiem ciepłych letnich wieczorów są loty nietoperzy ? z lasami związany jest borowiec wielki (rozpiętość skrzydeł około 36 cm) który występuje także w kaszubskich lasach, choć nie unika osiedli ludzkich. Latem dnie spędza w dziuplach, specjalnie wywieszanych budkach dla nietoperzy, na strychach. Łowy rozpoczyna już przed zachodem słońca, lata w towarzystwie jaskółek i jerzyków.

p=.
Borowiec wielki.

Pod koniec lipca, zazwyczaj do połowy sierpnia trwają także gody saren. W zależności od warunków pogodowych termin jej rozpoczęcia i zakończenia może się nieco przesunąć. To jedyny przedstawiciel naszych jeleniowatych, który odbywa gody nie jesienią lecz latem. Rogacze w tym czasie stają się niespokojne i ruchliwe, nierzadko dochodzi między nimi do ostrych starć.

Małe ssaki ? ryjówki, myszy, norniki, bardzo intensywnie żerują, przygotowując się do leśno-zimowej drzemki. Zapasy na zimę gromadzą w dziuplach ruchliwe wiewiórki.

h3. Wykluwają się gady i roją motyle

W sierpniu wykluwają się też gady. Jaszczurka zwinka składa jaja do lekkiej i nagrzewającej się gleby. Zaskroniec wybiera natomiast suche i nasłonecznione miejsca, blisko wody. W sierpniu przychodzą na świat także młode jaszczurki-padalce zwyczajne. W tym czasie rodzą się również całkowicie rozwinięte żmije zygzakowate.

Podczas upałów lipcowych zaczynają się roić motyle. W lipcu i sierpniu latają w porze nocnej motyle brudnicy mniszki ? grożnego szkodnika drzewostanów sosnowych i świerkowych. W latach 1980 ? 1984 na terenie całej Polski miała miejsce gradacja tego szkodnika. W Nadleśnictwie Kartuzy konieczne było wykonanie zabiegów ratowniczych, polegających na samolotowym oprysku drzewostanów środkami chemicznymi. Całkowitemu zniszczeniu na terenie nadleśnictwa uległo 65 ha lasów.

p=.
Brudnica mniszka

W postaci dorosłych motyli w sierpniu wciąż można spotkać na leśnych polanach pazia królowej, rusałkę żałobnika czy cytrynka.
W lipcu i sierpniu przepoczwarczają się też larwy biedronek, a przez całe lato trwają loty mrówki rudnicy, najpopularniejszej mrówki leśnej. Pod koniec sierpnia wśród owadów znacznie mniej jest form latających, natomiast coraz więcej widzi się wyrośniętych gąsienic.

h3. Są już pierwsze grzyby i inne owoce lasu

Letnie tygodnie, zwłaszcza te późniejsze, to doskonały czas na leśne zbiory. W sierpniu zaczynają dojrzewać czarne owoce bzu czarnego, które mogą być wykorzystane do sporządzania konfitur czy wyrobu win, stanowią też pokarm dla ptaków. Owocuje również borówka czarna (jagoda) i borówka brusznica, malina a w sierpniu jeżyna.

Wykorzystuje się nie tylko smaczne owoce borówki czarnej, ale także liście. Mają one właściwości przeciwcukrzycowe, a także bakteriobójcze, przeciwzapalne i moczopędne ? sporządzany jest z nich zdrowotny napar. Borówka brusznica jest kwaśna, z jej czerwonych owoców robi się zazwyczaj galaretki, w Polsce zwykle używane do ciemnych mięs i dziczyzny. Do celów leczniczych stosuje się zarówno owoce borówki leśnej jak i liście. Owoce znajdują zastosowanie w regulowaniu pracy układu pokarmowego i wspomaganiu procesów trawiennych, natomiast liście leczą schorzenia układu moczowego.

p=.
Borówka brusznica.

W lipcu i sierpniu coraz częściej, zwłaszcza po opadach deszczu, zaczynają pojawiać się grzyby. W lipcu najczęściej rosną już kurki, w sierpniu rozpoczyna się zbiór borowików, podgrzybków, maślaków, koźlarzy. Z letniego spaceru możemy więc wrócić z koszykiem pełnym darów lasu.

(materiał nadesłany przez Nadleśnictwo Kartuzy)