Jakie będzie Kaszubskie Słowo Roku? Propozycje są zaskakujące!

Rozpoczęło się głosowanie w plebiscycie na Kaszubskie Słowo Roku 2020 organizowanym przez Fundację Kaszuby. Można wybrać spośród pięciu propozycji - wśród nich są nawiązujące do obecnej sytuacji w Polsce i na świecie.

Po raz pierwszy Kaszubi mogą wybierać Kaszubskie Słowo Roku. Nadesłano ponad 90 propozycji, z których komisja w składzie: dr hab. Adela Kuik-Kalinowska (prof. AP w Słupsku), Tomasz Fopke (Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie), Mateùsz Titës Meyer (Fundacja Kaszuby), wybrała pięć "zwycięskich" słów. Jak podkreślają organizatorzy konkursu: Fundacja Kaszuby - komisja była niemal jednomyślna. 

Komisja konkursowa musiała zdyskwalifikować część zgłoszonych słów.

- To były słowa, które łamały regulamin, które bezpośrednio były skierowane do jakichś osób publicznych lub były wulgarne. Nie braliśmy pod rozwagę również słów zgłoszonych z błędami ortograficznymi lub z podanym błędnym tłumaczeniem - powiedział Mateùsz Titës Meyer pytany przez portal pomorskie.eu.

Wśród finałowych zwrotów są takie, które dotyczą obecnej sytuacji w Polsce i na świecie - związane są ściśle z pandemią. Jedno nawiązuje do Strajku Kobiet.

Propozycje na Kaszubskie Słowo Roku 2020:

1. „Karujta sã!” - Wynoście się! Precz! - elegantsza wersja hasła-hitu Strajków Kobiet. Hasło to zaistniało na Kaszubach podczas protestów przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji w Polsce, które rozpoczęły się po wyroku wydanym 22 października 2020 przez Trybunał Konstytucyjny. Hasło to wykorzystano także w nakładce na fotografie profilowe w mediach społecznościowych, jako forma okazania wsparcia dla osób protestujących. Hasło spopularyzował profil Słownik polsko-kaszubski.

2. „kòróna-wirusowé pòszëdło”- epidemia koronawirusa. Określenie to zaistniało na Kaszubach za sprawą ogólnoświatowej epidemii SARS-CoV-2, znanej w Polsce jako pandemia Covid-19. Jest to połączenie dwóch określeń, pierwszy człon: „kòróna-wirusowé” odnosi się do potocznej nazwy epidemii: „koronawirus”, natomiast drugi człon: „pòszëdło” to tradycyjne, kaszubskie określenie epidemii, zarazy.

3. „kòrónawërwas” - koronawirus. Koronawirus to najczęściej używane słowo w minionym 2020 r. i ten akurat wirus wywrócił wszystko do góry nogami, po kaszubsku można to nazwać wërwas. Hasło to nie zostało odnotowane wcześniej w internecie, niemniej - mogło być popularne w użyciu tradycyjnym (w rozmowach). Jest to połączenie dwóch określeń, pierwszy człon nawiązuje do potocznej nazwy epidemii: „koronawirus”- „kòróna-wirus”, a drugi człon to wariacja na temat słów „wirus” i „wërwas”, oznaczającego ambaras, trudność, kłopot, problem, udrękę, utrapienie: „Z tobą to je ale wërwas!” - „Mam z tobą prawdziwe utrapienie”. Wobec tego dosłowne tłumaczenie określenia „kòrónawërwas” brzmiałoby: „koronaudręka”.

4. „larwa” - maska, maseczka - coś, co musimy nosić na twarzy z powodu covid. Określenie to spopularyzowały kaszubskie media. Za Słownikiem gwar kaszubskich B. Sychty (tom II, s. 331): larwa - 1. maska (Panëszczi noszą larwë. Òn miôł larwã na gãbie); 2. brzydka twarz (Ti twòji larwë wróble bë sã wëstraszëłë.); 3. w ogóle brzydki człowiek, zwłaszcza kobieta (Ta larwa mësli, że òna je piãknô.). W minionym roku określenie „larwa” odnoszono w sposób szczególny do maseczek i przesłon, noszonych z powodu epidemii SARS-CoV-2, co nadało temu tradycyjnemu słowu nowego znaczenia. 

5. „sztërnôstnica” - kwarantanna - kwarantanna trwająca 14 dni, np. po kontakcie z osobą zakażoną koronawirusem. „Sztërnôstnica” oznacza dosłownie kwarantannę, przebywanie w odosobnieniu przez 14 dni. W samym słowie ukryta jest liczba 14 - sztërnôsce. Kwarantannę trwającą 40 dni w języku kaszubskim określa się słowem „sztërdzestnica” (ma w nazwie ukrytą liczbę 40 - sztërdzescë). Ta druga nazwa wiąże się z łacińskim pochodzeniem słowa kwarantanna - quarantena, oznaczającego dosłownie „40 dni”, wywodzącego się z czterdziestodniowego okresu izolacji podróżnych podejrzewanych o roznoszenie chorób w średniowiecznej Europie. Pomysł na to, by okres izolacji trwał 40 dni zaczerpnięto z Pisma Świętego i czterdziestodniowego przebywania Jezusa w odosobnieniu, na pustyni.

Głosować można na profilu na Facebooku Fundacji Kaszuby wpisując w komentarzu liczbę przypisaną zgłoszonym wyrażeniom. Każda osoba możne oddać jeden głos typując jedno słowo. W głosowaniu nie będą uznane głosy oddane przez fanpage, strony i profile nie będące profilami osób prywatnych. Głosowanie trwa do 31 stycznia.