O losach Kaszubów nie można milczeć! Prof. Obracht-Prondzyński sprawił, że znani dziennikarze słuchali w skupieniu

Cofam to co powiedziałem wcześniej. Chyba rzeczywiście się zapędziliśmy - stwierdził znany dziennikarz Tomasz Sekielski po tym, jak w wielkim skupieniu wysłuchał słów prof. Cezarego Obrachta-Prondzyńskiego, socjologa, antropologa i historyka z Kaszub. Chodziło o wystawę ukazującą losy mieszkańców Pomorza wcielanych do armii III Rzeszy. 

Pisaliśmy już, że wystawa "Nasi chłopcy. Mieszkańcy Pomorza Gdańskiego w armii III Rzeszy" spotkała się z krytyką i niezrozumieniem, m.in. wśród najważniejszych polityków w kraju. Podobne problemy mają także dziennikarze.

Do błędu przyznał się w swoim programie internetowym "Poranne Espresso" Tomasz Sekielski, który do rozmowy zaprosił prof. Cezarego Obrachta-Prondzyńskiego, socjologa, antropologa i historyka z Uniwersytetu Gdańskiego.

Sekielski przyznał, że sam krytykował tytuł wystawy i moment jej prezentacji, ale po wysłuchaniu relacji swojego rozmówcy - zmienił zdanie. 

Profesor Cezary Obracht-Prondzyński przedstawił nie tylko kontekst historyczny skomplikowanych losów mieszkańców Kaszub i Pomorza. Opowiedział też o tym, co działo się na tych ziemiach na przykładzie członków swojej rodziny.

Zwrócił uwagę, że - wedle różnych szacunków - nawet 100 tys. mężczyzn z Pomorza mogło zostać wcielonych do różnych formacji wojskowych III Rzeszy. Opowiadał o tym, że często trafiali oni do niemieckiego wojska, by ratować swoich bliskich przed wywiezieniem do obozów zagłady. Wielu z nich ginęła w nieznanych okolicznościach i miejscach. Byli tacy, którzy dezerterowali, by później się ukrywać lub walczyć w polskiej armii. 

Cezary Obracht-Prondzyński mówił, że tak naprawdę żaden moment nie byłby odpowiednio dobry, by opowiedzieć o historii Kaszub i Pomorza. Ale podkreślił, że o trudnej historii trzeba mówić otwarcie, ponieważ kaszubskie rodziny nauczyły się przez lata milczeć o losach swoich bliskich właśnie z obawy przed niezrozumieniem, ale i wykluczeniem. 

Prowadzący program Tomasz Sekielski i Radosław Omachel słuchali swojego gościa w wielkiej zadumie i skupieniu. Przyznali, że historia, o której mowa jest bardzo złożona i wielowymiarowa.

Cały wywiad jest dostępny w serwisie Youtube (zaznaczyliśmy moment programu, który dotyczy tej kwestii). 

Wystawa "Nasi Chłopcy" to wspólne dzieło Muzeum Gdańska, Muzeum II Wojny Światowej oraz Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie. Poświęcona jest tematowi, który przez dekady nie został rzetelnie wyjaśniony i zrozumiany - służbie Pomorzan w armii niemieckiej podczas II wojny światowej. 

- "Nasi chłopcy” to wystawa o przemilczanej historii - pisze Muzeum Gdańska. - To opowieść o pokoleniach dorastających w cieniu przemilczeń, o potomkach, którzy próbują dziś zrozumieć decyzje swoich dziadków i pradziadków.

 Ekspozycja nie tylko przybliża przyczyny, przebieg i konsekwencje masowej rekrutacji prowadzonej przez III Rzeszę w naszym regionie, ale także stawia istotne pytania o pamięć – i zapomnienie – tego zjawiska po 1945 roku. 

Inicjatywa spotkała się z krytyką ze strony znanych polityków, ale i środowisk prawicowych. 

W obronie wystawy głos zabrali działacze kaszubscy, samorządowcy, literaci oraz m.in. przedstawiciele Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. 

- (...) Tysiące z nas ma takie historie w rodzinie. Dziadek, pradziadek, wujek, czy kuzyn stawiani byli w środku zbrodniczego terroru przed dramatycznym wyborem: ubranie wrogiego munduru, lub represje: obóz koncentracyjny albo nawet śmierć. Co gorsza represje zbiorowe: wobec całych rodzin, a czasem i dalszych krewnych takiej osoby. Statystyki są tu jednoznaczne. Biorąc pod uwagę liczbę wcielonych w ten sposób do niemieckiego wojska, tych z nich, którzy zginęli w mundurze wroga, tych, którzy przy pierwszej okazji zdezerterowali, lub wzięci do niewoli alianckiej ochotniczo zgłosili się do polskich formacji, można jasno stwierdzić, że większość Pomorzan wcielonych do Wehrmachtu czuła się Polakami i gdy pojawiała się taka możliwość chciała walczyć w polskiej armii. Zresztą najlepszym dowodem jest fakt, jak wielu z nich wróciło do Polski by dalej tu mieszkać i żyć. Jak wielu z nas jest dzisiaj ich potomkami.(...)  - napisał w swoim oświadczeniu prezes ZK-P Jan Wyrowiński.  

Warto także przypomnieć, że ten trudny temat już kilka lat temu starali się naświetlić twórcy filmu "Jutro będzie padać". To poruszające dzieło Fundacji Aby Chciało się Chcieć z Sulęczyna. Opowiada o skomplikowanych relacjach mieszkańców kaszubskich ziem - Kaszubów, Polaków, Niemców podczas II wojny światowej.