Nie ma informacji o dokładnej dacie powstania pierwszej kartuskiej szkoły, ale najprawdopodobniej istniała już w połowie XVIII wieku i znajdowała się przy dzisiejszym Placu św. Brunona.
W XIX wieku w Kartuzach działała szkoła elementarna, która korzystała z pomieszczeń pofolwarcznych przy ulicy Klasztornej, a w 1864 roku już jako szkoła gminna otrzymała nowy gmach. W 1915 roku, ze względu na powiększającą się liczbę uczniów, szkoła przeniosła się do nowego budynku umiejscowionego przy dzisiejszej ulicy 3 Maja.
W latach 30-tych szkoła gminna została rozdzielona na szkołę żeńska i szkołę męską. W roku 1955 połączono je tworząc Szkołę Podstawową nr 1, która do dnia dzisiejszego funkcjonuje w tym samym miejscu. Wtedy też utworzono Szkołę Podstawową nr 2, która początkowo działała w barakach przy ulicy Dworcowej (tereny za dzisiejszą przychodnią), a obecnie ma siedzibę przy ulicy Wzgórze Wolności.
Budynek po szkole gminnej w 1920 roku stał się siedzibą Koedukacyjnej Szkoły Wydziałowej dla dzieci "urzędników, rzemieślników, kupców oraz okolicznych gburów". Po 4 latach szkoła niestety została zlikwidowana, a na jej miejscu w 1927 założono prywatne Gimnazjum Koedukacyjne im. Henryka Sienkiewicza.
Placówka na początku lat 30-tych przemianowana została na Miejskie Gimnazjum, po przejściu pod zarząd miasta Kartuzy. W tym czasie gimnazjalne pomieszczenia udostępniono również dla Publicznej Szkoły Dokształcającej Zawodowej. Miejskie gimnazjum funkcjonowało aż do wybuchu II wojny światowej, po zakończeniu której utworzono tam szkołę średnią – Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Hieronima Derdowskiego. Obecnie mieści się tam Zespół Szkół Ogólnokształcących.
Przed I wojną światową działały w Kartuzach niemieckie szkoły średnie: Höhere Knabenschule czyli Wyższa Szkoła Chłopców i Höhere Mädchenschule - Wyższa Szkoła Dziewcząt. Jednakże w okresie międzywojennym nie udało się utworzyć w naszym mieście pełnego średniego polskiego szkolnictwa.
Pełne szkolnictwo średnie powróciło do Kartuz dopiero po 1945 roku, po utworzeniu wyżej wspomnianego Państwowego Liceum i Gimnazjum im. Hieronima Derdowskiego.
Więcej na ten temat w zbiorach Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Kartuzach.
ciemny_lud 18:55, 03.09.2019
Umówmy się, że szkoły drugiego stopnia to szkoły średnie, a nie wyższe. Po jakiego diabła się puszyć?
do ciemnego ludu07:50, 04.09.2019
ależ dobrze napisane, nawet powiem więcej szkoła drugiego stopnia, to był wyższy poziom nauczania, aniżeli teraz w wyższej śmiesznej szkole w naszych czasach, tak samo poziom nauczania w tamtejszych czasach szkoły średniej był równoważny z obecnym nauczaniem w wyższej szkole
@do ciemnego ludu14:40, 24.09.2019
To w dużej mierze prawda. Mam w domu podręcznik licealny z 1945 roku i licealiści wtedy opanowywali materiał, który ja miałem na pierwszym roku studiów.
Miałem też okazję oglądać prace magisterskie z UJ z okresu dwudziestolecia międzywojennego - te miały poziom dzisiejszych doktoratów i to tych wybitniejszych.
Jednak nie szarżowałbym z epitetami - odnośnie "ciemnego ludu" ;)
ciemny_lud20:52, 15.10.2019
"Pełne szkolnictwo średnie powróciło do Kartuz dopiero po 1945 roku"
Zaraz, zaraz. Trudno mówić o "powróceniu", skoro poprzednie szkolnictwo średnie było niemieckie.
Po co nadymać balonik?
Ad ciemny...07:34, 18.11.2019
Od 1920 do 1939r. Kartuzy i wszystkie szkoly byly polskie.
0 0
Miedzywojenne gimnazjum w Kartuzach bylo szkola srednia nizszego stopnia, konczylo sie tzw. mala matura. Zeby uzyskac mature trzeba bylo ukonczyc stopien wyzszy gimnazjum. Przedwojenne gimnazjum bylo platne (czesne).