Unikatowe świadectwa sztuki kaszubskiej

W Muzeum Kaszubskim w Kartuzach podziwiać można kolekcję unikatowych, ze względu na swoją niepowtarzalność obrazów malowanych na szkle. Zwyczaj malowania w ten sposób znany jest na Kaszubach od dawna. 

Zwyczaj malowania na szkle należy do ewenementów polskiej sztuki ludowej. Twórcy malarstwa na szkle korzystali dawniej z drzeworytów, które podkładali pod szkło, zaś motywy roślinne malowali temperą na szkle. Z biegiem lat technika się zmieniała i całość malowano na szkle.

Tego rodzaju dzieła można współcześnie podziwiać między innymi w Muzeum Kaszubskim w Kartuzach. Kolekcja znajdująca się w Muzeum Kaszubskim jest unikatowa ze względu na jej niepowtarzalność i jedyne zachowane świadectwo tej sztuki kaszubskiej. Do Muzeum trafiła część zbiorów Aleksandra Majkowskiego, jako dar bezpośrednio od rodziny, jak i decyzją Prezydenta Miasta Gdyni z 1949 roku.

Opisy obrazów na szkle z kolekcji Majkowskiego można znaleźć między innymi w książce „Sztuka ludowa na Kaszubach” Bożeny Stelmachowskiej oraz w publikacjach Józefa Grabowskiego. Poza zbiorem kartuskim jeden kaszubski obrazek znajduje się także w Muzeum Etnograficznym w Toruniu (św. Rozalia).

Kartuską kolekcję obrazów na szkle można podzielić na trzy grupy. Obrazy z pierwszej grupy posiadają formę zbliżoną do malarstwa sztalugowego i wykonane są z profesjonalną biegłością, użyciem cieniowania i doskonałą znajomością anatomii. Drugą grupę można zakwalifikować do malarstwa cechowego, w dodatku z zastosowaniem tła lustrzanego. Trzecia grupa dzieł określana jest jako autentycznie kaszubskie: „Ecce Mater”, „Św. Barbara”, „św. Mateusz” i „Pan Jezus”.