Bez kawałka żelaza i fundamentów. Kaszubi w budownictwie stawiali na prostotę

Ślady dawnego, kaszubskiego budownictwa coraz trudniej znaleźć już poza skansenami, ale ciekawy opis sposobu budowania domów na Kaszubach znajduje się w dodatku do "Gazety Kartuskiej" sprzed II wojny światowej.

W zbiorach cyfrowej biblioteki "Polona" znaleźć można interesujące publikacje takiej jak "Kaszuby" - dodatek regionalny do przedwojennych wydań "Gazety Kartuskiej". W jednym z nich obszerny artykuł poświęcono budownictwu na Kaszubach.

Autor zwraca uwagę, że w całym regionie domy budowano głównie z drewna - z racji jego dostępności, ale z czasem ten budulec zaczął być wypierany przed "budownictwo masywne", które zaczęło dominować na północy i z czasem model ten zaczął być stosowany także w południowych częściach Kaszub. Dodatkowo - jak czytamy w publikacji, władze zaborcze zakazały nakrywania budynków dachami słomianymi. 

Ale jak wyglądały tradycyjne chaty kaszubskie? Jak czytamy w publikacji, dawniej na Kaszubach stosowano do budowy chat całych ociosanych pni, co sprawiało, że konstrukcje były bardzo trwałe. Dopiero później, by oszczędzić materiał drzewny, budowano chaty nieco słabszej konstrukcji. 

Jest też szczegół, który z pewnością zaskoczy wielu budowlańców. 

(...) Masywnego fundamentu w chatach drewnianych Kaszuba nigdy nie znał. Do dołu, odpowiadającego kształtom domu narzucano kamieni polnych, które układano luźno. Jedynie na rogach chaty wkopywano ogromne głazy płasko obrobione. Na nich spoczywały podwaliny pod chatę (...)

W kaszubskich domach nie było zazwyczaj piwnic (po kaszubsku "sklepu"). Te urządzano obok budynku. 

Kaszubskie domy miały zazwyczaj dachy dwuspadowe. Autor publikacji zwraca też uwagę, że w dawnych chatach nie było nawet kawałka żelaza - nawet zamki w drzwiach były drewniane, a zawiasy wyrabiano ze skór zwierząt. Artykuł zwraca uwagę na prostotę kaszubskich chat.

 (...) Chata kaszubska jest tak prosta w swej konstrukcji, jak prosta, zrównoważona i poważna jest dusza jej mieszkańca. Nie można w niej znaleźć tych wszystkich ozdób, które cechują budownictwo góralskie lub huculskie - pełne fantazji i rozmachu - ale jest w niej ta surowość i powaga harmonizująca z uosobieniem ludu (...) - pisze autor publikacji.