Początki ruchu opozycyjnego i wątek kaszubski. Kto przyjechał do Kam. Królewskiej?

Pierwszy i prawdopodobnie ostatni "zjazd" założycieli Komitetu Obrony Robotników odbył się na Kaszubach. A dokładniej w Kamienicy Królewskiej. To tam spotkali się czołowi działacze ówczesnej, rodzącej się opozycji. 

Lata 1970 - 1980 to dekada sekretarzowania Edwarda Gierka. Relatywnie wysokie poparcie dla ówczesnej ekipy na początku dekady trwało, dopóty ludzie widzieli więcej pieniędzy w portfelach i więcej towarów w sklepach. 

Znane hasło z tego okresu "aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej". Próba prowadzenia propagandy sukcesu niosła jednak ryzyko kryzysu dla ekipy Gierka.

Podwyżek się spodziewano, ale ich skala przeszła najgorsze oczekiwania. Ogłoszona 24 czerwca 1976 r. "propozycja zmian w strukturze cen" dla wielu rodzin dramatyczna - podwyżka cen mięsa - 90 proc., cukru - 90 proc. Natomiast system rekompensat był niesprawiedliwy. 

25 czerwca 1976 roku w wielu zakładach pracy robotnicy wyrażali swoje niezadowolenie - odbywały się strajki i manifestacje. Największe rozmiary miały protesty w Radomiu, Ursusie, Płocku. Odpowiedzią władz były pacyfikacje za pomocą ZOMO, "ścieżki zdrowia", wyrzucanie z pracy. Uczestnicy protestów robotniczych zostali wyjęci spod prawa i pozbawieni wszelkiej pomocy. 

Skala represji, jak pisali dziennikarze zachodni, była ogromna. 29 czerwca 1976 roku zrodził się projekt oświadczenia solidaryzującego się z robotnikami. Tak zrodził się Komitet Obrony Robotników - KOR. 

We wrześniu 1976 roku 14 sygnatariuszy pierwszego apelu KOR wystąpiło przeciwko brutalnym represjom władz. Grupę założycielską tworzyli m.in.: Antoni Macierewicz, Jacek Kuroń, H. Mikołajska (aktorka), ks. Jan Zieja. 

Jeden z ówczesnych opozycjonistów powiedział: "Była to pierwsza opozycja od Kamczatki do Berlina" 

Otwarte wystąpienie przeciwko ówczesnej władzy było w tamtym okresie szaleństwem. A jednak się udało. Ta historia, choć niewiarygodna, jest prawdziwa. Dlatego warto ją opowiadać, poruszając przy tym jej wątek kaszubski. 

Chodzi o Kamienicę Królewską, koło Sierakowic. 

Według relacji opozycjonistki J. Rayzacher z lipca 1977 roku, w mieszkaniu aktorki H. Mikołajskiej "ktoś zaproponował, byśmy gdzieś wyjechali, odreagowali, pogadali trochę. Zaproponowaliśmy z Maćkiem Kamienicę Królewską na Kaszubach. I tam właśnie wszyscy się spotkaliśmy. Nazwaliśmy to pierwszym zjazdem KOR-u". 

W przyszłości, w toku dalszej działalności, był pierwszym i ostatnim. Wśród uczestników tego spotkania byli m.in.: G.J. Kuroniowie, A. Kowalska, J. Lityński, Z. Romaszewska, A. Michnik. 

J. Rayzacher wspomina pobyt na Kaszubach, w Kamienicy Królewskiej, bardzo ciepło:

"Nad jeziorem zbieraliśmy grzyby, wyjechaliśmy z wiadrami pełnymi grzybów.... Było wspaniale, mieszkaliśmy w domkach turystycznych. W drewnianym domku z piecykiem żelaznym - kozą... śpiewaliśmy i gadaliśmy długie godziny". 

Czas relaksu i swobodnych rozmów szybko się skończył. Jak wspomina Rayzacher "w końcu jednak zaczęli nam robić różne trudności". 

W późniejszym okresie pobytu w Kamienicy Królewskiej "na kilka dni dołączyło więcej osób i byłam świadkiem wielu ciekawych rozmów". Pojawiły się również nowe potrawy: "pyszne były grzanki z serem pieczone na wspomnianej kozie". 

Opozycjonista J. Lityński wspomina: "pamiętam, że paliliśmy marihuanę, kiedy jednak przyszedł Jacek Kuroń i zaczął z nami rozmawiać. Był niesłychanie przejęty, przekonany, że już wszystko się zmienia, że czas na decydujące stracie, od którego wszystko zależy, czy wygramy, czy przegramy. Adam i ja byliśmy sceptyczni, chociaż mieliśmy poczucie sukcesu, bo cele KOR-u zostały wypełnione". 

Takie były początki - tu u nas, na Kaszubach - w Kamienicy Królewskiej. 

Od 14 założycieli KOR w 1976 roku ruch społecznego oporu rozrósł się do wielomilionowej "Solidarności" w 1981 roku. Na końcu tej drogi była wolna Polska. 

(opracował Andrzej Borzestowski, historyk, bibliofil)