Merki, czyli kaszubskie "runy". Co oznaczają?

Przypominają znaki z nordyckiego alfabetu runicznego, ale ich przeznaczenie było zupełnie inne. Chodzi o merki, czyli znaki używane niegdyś głównie przez kaszubskich rybaków. 

Na jednym z zabytkowych pieców, znajdujących się w Muzeum Kaszubskim w Kartuzach, można dostrzec ozdobne znaki, przypominające litery alfabetu runicznego ludów skandynawskich i germańskich. 

Ale to nie litery alfabetu lecz merki. Niegdyś miały one ogromne znaczenie, zwłaszcza wśród rybaków. Jak informuje Bedeker Kaszubski, merk był to rysunek geometryczny, znak własnościowy umieszczany na sprzęcie rybackim, po którym rybacy rozpoznawali swoje sieci. 

(...) Składały się one z kresek poziomych, pionowych i ukośnych i były na ogół rzeźbione, cięte, ryte lub kute, aby rysunek nie zatarł się w wodzie. Merki przechodziły w rodzinie z dziadka na wnuka, syn natomiast do podstawowego familijnego znaku zwykle dodawał inny motyw. Te motywy - wzory do merków czerpano z otaczających przedmiotów i gwiazd. Wiatrak, łódź z żaglami, przyrząd do suszenia sieci, gwiazdozbiór Oriona - oto przykładowe motywy oznaczania (...) - podaje Bedeker Kaszubski. 

Co ciekawe, wzmianki o merkach sięgają najdawniejszych czasów i pojawiają się nawet w zapisach z XIII wieku. Ich ślady występują także na najstarszych rybackich nagrobkach. Z czasem, wraz z rozwojem rybołówstwa merki przestały być stosowane i stopniowo zaginęły. 

źródło: Bedeker Kaszubski, Róża Ostrowska, Izabella Trojanowska, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1978