Życzenia na Kaszubach składali niegdyś zawodowi szopkarze

Gòdë, czyli po kaszubsku Boże Narodzenie to jedno z ważniejszych świąt w tradycji regionu, obchodzone bardzo różnie, ale niezmiennie związane z radością, zabawami, wróżbami i życzeniami. Na Kaszubach bogata była tradycja grup kolędniczych, ale i szopkarzy, którzy z własnoręcznie wykonaną szopką wędrowali od domu do domu składając życzenia gospodarzom.

Niepowtarzalny klimat świąt stwarzali na Kaszubach kolędnicy - zwani Gwiazdką lub Gwiżdżami. Wędrowali w Wigilię, a niekiedy aż do Trzech Króli. Cały pochód z Gwiżdżem na czele liczył nawet kilkunastu młodzieńców przebranych za różne postaci, w tym za zwierzęta symbolizujące płodność. 

Ale na Kaszubach oprócz wymienionych grup kolędniczych występują również "Trzej Królowie" lub tak zwani szopkarze. Autorzy wielu opracowań na ten temat opisują tradycję kolędowania z szopką w okresie adwentu lub w wigilię święta Trzech Króli. 

Odwiedzając domostwa zazwyczaj recytują wiersz z życzeniami lub śpiewają kolędy. Za to zostają obdarowani - dawniej otrzymywali od gospodarzy specjalnie pieczone rogale, czasem kiełbasę mięso owoce. Później były to głównie pieniądze. 

W piśmie "Gryf" z 1909 roku napisano o szopkarzach, którzy zajmowali się składaniem życzeń i śpiewaniem kolęd wręcz "zawodowo":

(...) Natomiast przez cały czas Adwentu aż do Trzech Króli i dłużej panuje zwyczaj obnoszenia szopki. Są wprost zawodowi szopkarze, dorośli mężczyźni, którzy kilka mil na okół obnaszają szopkę, idąc najczęściej w trójkę, a wracają obdarzeni żywnością i pieniędzmi. Zwyczaj taki nawet w miastach się utrzymywał np. w Kościerzynie, gdzie chłopcy szkolni obchodzą z szopką śpiewając swoje: A wczora z wieczora! (...)

Obecnie na Kaszubach kultywowany jest zwyczaj chodzenia z szopką od pierwszego dnia adwentu. Wygląd szopki odbiega jednak od pierwowzorów. Najstarsze z nich miały we wnętrzu prostej stajenki - noszonej przez szopkarza na szelkach - ruchome kukiełki wykonane z papieru i tkanin. Wielu twórców ludowych wyrabia artystyczne w formie różnorodne szopki. Można je podziwiać m.in. w zbiorach Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach.