Nieco zapomniany obelisk znajdujący się nieopodal Kartuz, przy trasie w kierunku Łapalic, upamiętnia ofiary pierwszej w Kartuzach egzekucji dokonanej na lokalnej ludności przez hitlerowców we wrześniu 1939 roku. Syn jednego z zamordowanych twierdzi wręcz, że wydarzenie to uznać należy za początek hitlerowskiego terroru na tych ziemiach.

Powszechna w kulturze kaszubskiej tabaka potrzebuje właściwej oprawy - czyli kunsztownej tabakiery. Może być ona wykonana z różnych materiałów jednak najczęściej wykonywano ją z krowiego rogu. A sporządzenie takiej tabakiery było trudnym zadaniem.

Początek II wojny światowej, poza dramatem aresztowań i egzekucji, miał też swój wymiar gospodarczy. Hitlerowcy zaczęli wprowadzać swoje porządki w systemie finansowym, sięgnęli też po prywatne majątki, gospodarstwa i firmy, które likwidowali lub przekazywali Niemcom.

W zbiorach cyfrowej biblioteki Polona można znaleźć archiwalne wydanie Gazety Kartuskiej z 31 sierpnia 1939 roku, a więc dzień przed wybuchem II wojny światowej. Na pierwszej stronie widnieje komunikat o ogłoszonej mobilizacji. 31 sierpnia był jednocześnie pierwszym dniem mobilizacji.

Niezwykłą historię skrywa kaplica znajdująca się na szczycie góry znajdującej się przy wjeździe do Kartuz od strony Łapalic. Powstała w XVII wieku, potem popadła w ruinę, a znanego dziś kształtu nadano jej dopiero z drugiej połowie XX wieku. Ale powód ulokowania kaplicy w tym miejscu ma związek z magią i czarami.

Pewnie niewiele osób wie, że Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera w Kartuzach mieści się w budynku, który dawniej pełnił siedzibę... powiatowego weterynarza. Przed I wojną światową weterynarzem powiatowym w Kartuzach był Niemiec Baar, który opuścił Kartuzy w 1920 r. zaś jego urząd objął dr weterynarii Joachim Rucha. Muzeum ma w swoich zbiorach narzędzia używane niegdyś przez kartuskich weterynarzy.

Oprócz wypieku chleba, podpłomyków, rogali, placków, pączków kobiety na Kaszubach piekły wafle. Przypuszczać należy, że wpływ na to miało bliskie sąsiedztwo z Niemcami i wielokulturowa kuchnia gdańska. Wypiek wafli wymagał jednak sporych umiejętności.

Miłośnicy polskiego kina doskonale znają i pamiętają kultowy już film pt. "Podróż za jeden uśmiech", a szczególnie wprawni obserwatorzy zauważyli na pewno, że wiele scen nakręcono na Kaszubach - a dokładniej w Kartuzach i Somoninie.

W zbiorach Muzeum Kaszubskiego im. Franciszka Tredera dostrzec można godło, którego historia wiąże się z postacią ostatniego, powojennego starosty kartuskiego. Znajdowało się ono w jego gabinecie.

W 1746 roku ówczesny przeor kartuskiego klasztoru Jerzy Schwengel osobiście, w towarzystwie rybaka oraz dwóch pomocników wyruszył, by zbadać tajemnicze zjawiska, do których miało dochodzić w stawach i jeziorach, a o których mówiono w całej okolicy. Przebieg tych badań został przez niego opisany w liście do Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku.

Noc Świętojańska, albo inaczej Sobótka na Kaszubach ma w tradycji wyjątkowo magiczny charakter. Zbierano wówczas zioła, rozpalano ogniska, a panny wybierały się na poszukiwanie kwiatu paproci. Ale jak czytamy w literaturze, okres świętojański to również najlepszy czas na przeprowadzki lub początek budowy nowego domu.

To pewnie mało znany fragment historii Kartuz, ale miasto ma bardzo bogatą tradycję ceramiczną sięgającą połowy XIX wieku. Pamiątki z tej dziedziny przechowuje Muzeum Kaszubskie im. F. Tredera w Kartuzach. To ślady działalności najbardziej znanych rodzin garncarzy kartuskich.

30 lat temu, 27 maja 1990 w wyborach do Rady Miasta i Gminy Kartuzy 27 spośród 32 radnych wybrano z listy Komitetu Obywatelskiego "Solidarność". Niedługo później wybrano pierwszego niekomunistycznego burmistrza. Zaczęło się kreowanie rzeczywistości i działalność samorządu. 

Nasz Czytelnik znalazł w rodzinnych dokumentach kartę, prawdopodobnie z okresu PRL, która przypomina nieco obowiązujące wówczas kartki żywnościowe. Ale czy na pewno nią jest? Stąd pytanie do naszych Czytelników. Może ktoś potrafi powiedzieć nieco więcej na temat tego rodzaju kartek i sposobu rodziału towarów?

Postronni obserwatorzy mogli zaobserwować jadący pociąg, a za nim biegnącą obsługę - kierownica pociągu skaczącego długimi skokami przez podkłady i obok biegnącego truchtem konduktora. Maszynista zorientował się dopiero w Leźnie, że zgubił swoją drużynę (...) - ta niezwykła historia wydarzyła się w okresie międzywojennym, a jej zapis znajdziemy w unikatowych dziejach stacji PKP w Kartuzach.